Kłykciny kończyste – objawy, metody leczenia

Za brodawki wirusowe narządów płciowych, czyli kłykciny kończyste, odpowiada wirus brodawczaka ludzkiego (HPV). Dotąd poznano ponad 120 typów HPV – część z nich wywołuje brodawkowate zmiany okolic płciowych. Kłykciny uważa się za chorobę weneryczną (przenoszoną drogą płciową). Zatem do grupy ryzyka zalicza się osoby aktywne seksualnie – zwłaszcza te, które często zmieniają partnerów.

Kłykciny kończyste – efekt zakażenia wirusem HPV

Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV, Human Papilloma Virus) może przyczynić się do powstania zmian o zróżnicowanym charakterze. Typy 6 i 11 odpowiadają za brodawki narządów płciowych, typ 2 powoduje rozwój brodawek podeszwowych lub zwykłych, typy 16 i 18 natomiast mogą prowadzić do kancerogenezy (nowotworzenia).

Kłykciny kończyste to zmiany brodawkowate, które rozwijają się w okolicach płciowych w wyniku zakażenia wirusem HPV. Zwykle występują w pobliżu miejsc narażonych na zainfekowanie, a więc po stosunkach waginalnych mogą objąć np. zewnętrzne narządy płciowe, po stosunkach analnych – okolice odbytu, w następstwie stosunków oralnych wykwity pojawiają się w obrębie jamy ustnej i gardła. Czasem zmiany opanowują śluzówkę gardła i krtani (na skutek zakażenia noworodka podczas porodu fizjologicznego).

Kłykciny u kobiet zajmują na ogół pochwę, wargi sromowe oraz szyjkę macicy. Zmiany patologiczne u mężczyzn występują na napletku, żołędzi, trzonie prącia. U obu płci brodawki płciowe mogą objąć okolicę okołoodbytniczą; kontakty analne niekiedy prowadzą do zmian w kanale odbytnicy. Czasem wykwitom towarzyszą objawy stanów zapalnych, w tym dotkliwy świąd, uczucie pieczenia.

Zobacz także: Gardnerella vaginalis – objawy, leczenie i przyczyny

Objawy kłykcin kończystych

Zakażenie wirusem HPV może mieć rożny przebieg. U niektórych pacjentów nie występują żadne zauważalne symptomy. Wirus w stadium utajonym „przyczaja się” w głębokich warstwach nabłonka, a osoba zakażona (do momentu jego uaktywnienia) nie ma świadomości, że zaraża partnerów. W przypadkach objawowych pojawiają się brodawki płciowe, które w początkowej fazie rozwoju skupiają się na granicy skóry i błon śluzowych. Mogą przybierać postać niewielkich, pojedynczych ognisk, które przejawiają tendencje do powiększania się. Rozrastając się, wykwity przyjmują formę kalafiorowatych tworów, często o strzępiastej powierzchni. Gdy dojdzie do nadkażenia bakteryjnego, towarzyszy im sącząca się wydzielina o wyjątkowo przykrym zapachu.

Jeśli schorzenie nie zostaje poddane odpowiedniej terapii i swobodnie rozwija się przez wiele lat, zmiany przeobrażają się w olbrzymie, przerosłe twory (kłykciny Buschkego-Loewensteina), które niszczą i naciekają okoliczne tkanki. Wynik badania histopatologicznego na ogół nie wykazuje cech atypii, wskazujących na rozrost o charakterze nowotworowym (w pewnych przypadkach może jednak dojść do transformacji).

Podsumowując, obraz kliniczny brodawek wirusowych narządów płciowych bywa niejednorodny, wpływa na niego odporność pacjenta, lokalizacja zmian oraz typ HPV, który odpowiada za chorobę. Należy zaznaczyć, że niektóre typy HPV wykazują potencjał onkogenny, czyli mogą stanowić podłoże zmian o charakterze nowotworowym w obrębie skóry i śluzówek. Uważa się, że istnieją związki między infekcją wirusem brodawczaka ludzkiego a nowotworem szyjki macicy, a także rakiem prącia oraz odbytu.

Przeczytaj także: Grzybica pochwy po antybiotyku – przyczyny, leczenie

Rozpoznanie, metody leczenia kłykcin kończystych

Lekarz podejrzewa brodawki płciowe na podstawie wywiadu i objawów (widocznych wykwitów). W przypadku trudności z rozpoznaniem charakteru zmian, na skórę nakłada się niedużą ilość 3-5% roztworu kwasu octowego, który ułatwia ocenę. W diagnostyce różnicowej stosuje się badania bakteriologiczne, histopatologiczne, cytologiczne i kolposkopowe. W fazie utajonej obecność brodawczaka ludzkiego można stwierdzić wyłącznie dzięki badaniom wirusologicznym wykrywającym DNA wirusa HPV.

Nie istnieje metoda zupełnego usunięcia HPV z organizmu. Nieduże zmiany patologiczne leczy się zachowawczo, farmakologicznie. Swędzenie i pieczenie zaleca się łagodzić preparatami do stosowania miejscowego, np. roztworem chlorowodorku benzydaminy. Do terapii wdraża się leki modulujące odpowiedź immunologiczną (imikwimod), a także preparaty hamujące procesy wzrostu i podziału komórek (np. z fluorouracylem). Od dłuższego czasu wykorzystuje się metodę pędzlowania brodawek lekami z alkoholem i podofilotoksyną. W leczeniu zaawansowanych, nasilonych zmian wykorzystuje się zabiegi krioterapii (zamrażania), terapii fotodynamicznej, elektroterapii lub typowych zabiegów chirurgicznych zmierzających do wycięcia kalafiorowatych tworów (w pewnych przypadkach przeprowadza się częściowe wycięcie sromu).

Profilaktyka zakażeń wirusem HPV

Leczenie brodawek płciowych to proces długotrwały, skomplikowany, który nie zawsze kończy się pełnym sukcesem – nierzadko dochodzi do nawrotu choroby. Pacjenci, u których rozwinęły się zmiany patologiczne, powinni zachować wstrzemięźliwość płciową. Osobom zdrowym zaleca się rygorystyczne przestrzeganie zasad profilaktyki. Należy ograniczyć ryzykowne zachowania seksualne, współżyć z jednym, stałym partnerem oraz stosować prezerwatywy (prezerwatywy nie chronią przed zakażeniem całkowicie, ale znacznie obniżają ryzyko chorobowego kontaktu z wirusem).

W ostatnich latach pojawiła się szczepionka czterowalentna (stosowana głównie w profilaktyce raka szyjki macicy), która zabezpiecza również przed typami wirusa wywołującymi brodawki narządów płciowych (szczepionka przeciw HPV 6, 11, a także 16, 18).

Czytaj również: Nadżerka szyjki macicy – objawy, leczenie, rodzaje