Swędzenie pochwy – jak sobie z tym radzić?

Data: 24 stycznia 2017, autor: Lek. Marta Dąbrowska

Kobieta ze świądem pochwy

Swędzenie pochwy to dolegliwość, która dotyka kobiety w każdym wieku. Często ten objaw świadczy o podrażnieniu miejsc intymnych lub rozwijającej się infekcji, towarzyszy też pacjentkom w okresie przekwitania. Kobiety, które odczuwają uporczywe swędzenie pochwy, powinny skonsultować się z lekarzem, który jest w stanie postawić konkretną diagnozę i wdrożyć skuteczne leczenie.

Swędzenie pochwy – warto wiedzieć

Uporczywy świąd pochwy jest jedną z najczęstszych dolegliwości, z jaką pacjentki zgłaszają się do lekarzy rodzinnych czy ginekologów. Najczęściej jego przyczyną jest powszechna infekcja grzybicza pochwy, rzadziej zakażenie spowodowane innymi patogenami, np. pierwotniakami. Chcąc jednak włączyć odpowiednie leczenie, kluczowe jest ustalenie, który drobnoustrój jest odpowiedzialny za wywołanie objawów. W tym celu należy zebrać dokładny wywiad na temat symptomów towarzyszących swędzeniu pochwy – zwłaszcza informacje o rodzaju pojawiającej się wydzieliny, ewentualnej bolesności czy zmianach skórnych w obrębie narządów płciowych.

Przyczyny swędzenia pochwy

  • Reakcja alergiczna

Swędzenie pochwy jest jednym z podstawowych objawów większości infekcji intymnych, dlatego to z reguły wstępna diagnoza, jaką stawiają lekarze, do których zgłasza się pacjentka z tego typu symptomem. Warto jednak zastanowić się, czy nie jest to może efekt reakcji alergicznej, np. na środek zapachowy lub barwiący, który został zastosowany we wkładkach higienicznych czy podpaskach. Uczulenie mogą wywołać także tkaniny, z jakich wykonana jest bielizna, stąd też warto unikać sztucznych i nieprzepuszczających powietrza materiałów. Reakcję uczulającą mogą spowodować również środki do prania, np. silnie perfumowany proszek czy płyn do płukania tkanin. 

  • Grzybica pochwy (kandydoza, drożdżyca)

Dane wskazują, że na kandydozę pochwy i sromu przynajmniej raz w życiu cierpi około 75 proc. kobiet. Co więcej, niemal 40-50 proc. przypadków przybiera charakter nawrotowy.  Czynnikami predysponującymi do tego typu zakażeń są: 

  • ciąża, 
  • cukrzyca, 
  • otyłość, 
  • antybiotykoterapia, sterydoterapia lub leczenie immunosupresyjne,
  • osłabienie odporności,
  • zaburzenia hormonalne,
  • nieprawidłowa higiena,
  • stosowanie wkładki wewnątrzmacicznej.

W przebiegu infekcji grzybiczej – za którą w 80–92 proc. zakażeń odpowiadają grzyby Candida albicans – pojawia się biała, serowata, grudkowata wydzielina. Spływając po ściankach pochwy, a także błonie śluzowej warg sromowych, podrażnia je i staje się przyczyną obrzęku, bólu oraz intensywnego świądu (zwłaszcza podczas stosunków lub oddawania moczu).

  • Rzęsistkowica

Innym rodzajem infekcji intymnej, która również może objawiać się swędzeniem pochwy, jest infekcja pierwotniakiem – rzęsistkiem pochwowym (Trichomonas vaginalis), stąd nazwa rzęsistkowica. W tym przypadku uwagę pacjentek zwracają obfite, pieniste, zielonkawe upławy o nieprzyjemnym, mdłym zapachu. Dodatkowo może towarzyszyć im dyspareunia, bolesność podczas oddawania moczu, pieczenie czy masywny obrzęk pochwy i sromu, który praktycznie uniemożliwia stosunek seksualny, a nawet badanie ginekologiczne. Co istotne, to choroba przenoszona głównie drogą płciową.

  • Zakażenia bakteryjne

W przypadku infekcji bakteryjnych – nazywanych inaczej bakteryjną waginozą – świąd nie jest zwykle aż tak nasilony. Dochodzi wówczas do wyparcia naturalnej flory bakteryjnej pochwy przez patogen, który intensywnie się namnaża. Głównie są to bakterie beztlenowe – m.in. Prevotella spp., Gardnerella vaginalis czy Mycoplasma hominis. Podstawowym objawem jest pojawienie się bardzo nieprzyjemnego, rybiego zapachu wydzieliny pochwowej. 

Co zwiększa ryzyko zachorowania na bakteryjną waginozę? To m.in. duża ilość partnerów seksualnych, porodów, posiadanie wkładki wewnątrzmacicznej, palenie papierosów czy cukrzyca. Niewątpliwie wpływa na to także niewłaściwa higiena osobista, zwłaszcza w czasie miesiączki, kiedy ryzyko zakażenia wzrasta.

  • Infekcje wirusowe 

Swędzenie pochwy może wiązać się także z zakażeniem wirusem HSV-2 (rzadziej HSV-1), który odpowiada za opryszczkę narządów płciowych. W jej przebiegu początkowo pojawia się ból, pieczenie i właśnie świąd, aby następnie ukazały się mocno zaczerwienione wykwity oraz pęcherzyki, które pękają i przybierają formę nieprzyjemnych owrzodzeń. Często towarzyszy im także ból w czasie wizyt w toalecie, upławy oraz ogólne objawy, typu bóle stawów i mięśni, a także gorączka. Symptomy zwykle utrzymują się kilka tygodni, lecz niestety mają skłonność do nawracania. 

Co istotne, większe ryzyko zakażenia opisywanym tu wirusem wykazują kobiety, co może wiązać się m.in. z budową anatomiczną ich narządów płciowych (męskie narządy intymne mają mniejszą powierzchnię błony śluzowej). Warto także zaznaczyć, że to choroba szczególnie groźna w czasie ciąży – może skutkować przedwczesnym porodem lub przekazaniem zakażenia na noworodka.

Swędzenie pochwy a zmiany w gospodarce hormonalnej

Czasem za swędzenie pochwy odpowiadają dodatkowe czynniki. U pacjentek w okresie przekwitania niski poziom estrogenów może doprowadzić do zapalenia zanikowego pochwy i sromu. To czas wielu zmian w organizmie, m.in. nabłonek narządów płciowych ulega atrofii, tkanka pochwy staje się mniej nawilżona, elastyczna i cieńsza, zmniejszeniu ulega także tkanka tłuszczowa warg sromowych. Pojawia się suchość, pieczenie i dokuczliwe swędzenie pochwy. Wiele pań skarży się również na plamienia kontaktowe oraz dyspareunię, czyli ból odczuwany podczas stosunku.

Co więcej, spadek hormonów płciowych w okresie okołomenopauzalnych powoduje także wzrost pH pochwy, a co za tym idzie zmiany w panującej tam florze bakteryjnej. Staje się ona wtedy o wiele bardziej narażona na opisane wyżej infekcje intymne.

Leczenie polega na doustnym lub miejscowym uzupełnianiu estrogenów (pod postacią kremów, globulek, maści czy tabletek). Bardzo ważna jest także troska o styl życia, w tym o odpowiednią higienę i niepalenie papierosów. Pomocne są także preparaty nawilżające pochwę.

Uporczywe swędzenie pochwy – sposoby leczenia

Leczenie uporczywego świądu pochwy jest uzależnione od jego przyczyny. Jeśli zauważymy związek czasowy pomiędzy wystąpieniem objawu a zastosowaniem nowych środków higienicznych czy piorących, należy bezwzględnie zaprzestać ich używania. Uciążliwe objawy powinny wtedy minąć same, a jeżeli tak się nie stanie, wówczas terapia może wymagać podawania doustnych leków przeciwalergicznych.

W przypadku kandydozy stosuje się miejscowo kremy lub czopki dopochwowe, zawierające substancje zwalczające grzyby. U pacjentek z bardziej nasilonymi objawami można zastosować także leczenie doustne – wtedy terapia zazwyczaj trwa dłużej. Leczenie infekcji bakteryjnych opiera się natomiast na doustnym lub miejscowym podawaniu metronidazolu. Rzęsistkowicę leczy się zaś chemioterapeutykami przeciwpierwotniakowymi, jednym z takich środków jest m.in. nifuratel. Jeśli zaś chodzi o terapię opryszczki narządów płciowych, na ten moment nie wynaleziono jeszcze leku, który pozwoliłby na całkowite wyeliminowanie odpowiadającego za nią drobnoustroju. W trakcie epizodów choroby stosuje się więc środki przeciwwirusowe (acyklowir), które pomagają zahamować namnażanie się wirusa. 

Niezależnie od źródła infekcji intymnej i leczenia przyczynowego, warto jednocześnie łagodzić uciążliwe objawy, w tym swędzenie pochwy. W tym celu stosuje się roztwór chlorowodorku benzydaminy, którym można wykonać irygację pochwy lub przemywać zewnętrzne narządy płciowe. Działa m.in. antyseptycznie, przeciwbólowo oraz przeciwzapalnie. 

W czasie walki z infekcjami intymnymi bardzo ważne jest także przestrzeganie podstawowych zasad higieny. Należy myć okolice intymne co najmniej dwa razy dziennie przy użyciu neutralnych środków. Trzeba też zadbać o odpowiednio częstą wymianę wkładek higienicznych. Warto ponadto wprowadzić do codziennego menu większą ilość przetworów mlecznych, będących źródłem naturalnych probiotyków, wspomagających kolonizację dobroczynnych bakterii. Co istotne, w czasie terapii infekcji intymnych należy unikać spożywania alkoholu i pamiętać o zachowaniu wstrzemięźliwości seksualnej – w niektórych przypadkach konieczne może być także leczenie partnera. 

Higiena intymna – jak zapobiegać swędzeniu narządów płciowych?

Swędzenie pochwy to dotkliwy problem wielu kobiet. Można jednak próbować zapobiegać dolegliwości, przede wszystkim przestrzegając zasad wspomnianej już higieny intymnej. Nie powinno się stosować kosmetyków zasadowych, warto zamienić też środki piorące i do płukania tkanin na delikatniejsze, np. przeznaczone dla dzieci czy alergików. Wybierając bieliznę, warto postawić na naturalne, przewiewne tkaniny, zwłaszcza bawełnę. Do osuszania okolic intymnych trzeba zaś używać osobnego ręcznika, zawsze czystego.

Zasady higieny obowiązują również przed i w trakcie stosunku płciowego. Partner wcześniej powinien starannie umyć genitalia. Pacjentkom po zbliżeniu również zaleca się umycie miejsc intymnych (ewentualnie oddanie moczu). Co ważne, nie powinno się przechodzić do penetracji pochwy bezpośrednio po stosunku analnym (żeby nie przenieść do pochwy bakterii z odbytu) – są to niezwykle ważne wskazówki z perspektywy zdrowia intymnego obojga partnerów. 


  • Sobczuk, A., Wrona, M., Pertyński, T., Stany zapalne pochwy u kobiet w wieku menopauzalnym, Przegląd Menopauzalny 2007; 3: 155–161 [dostęp: 21.11.2019]  https://pdfs.semanticscholar.org/860e/4b0fbe4bedcee3749513f69f4347fbd92176.pdf
  • Biało-Wójcicka E, Majewski S, Łoza K. Opryszczka genitalna – profilaktyka zakażeń wirusem opryszczki, Przegląd Dermatologiczny. 2015;102(1):1-7 [dostęp: 10.11.2019] https://www.termedia.pl/Prace-specjalne-Opryszczka-genitalna-profilaktyka-zakazen-wirusem-opryszczki,56,24647,1,0.html
  • Majewska, A., Romejko-Wolniewicz, E., Zaręba-Szczudlik, J., Łuczak, M., Młynarczyk, G., Wirus opryszczki pospolitej typu 1: epidemiologia i udział wirusa w zakażeniach narządów płciowych, Nowa Medycyna 1/2011, s. 16-19 [dostęp: 10.11.2019] http://www.nowamedycyna.pl/wp-content/uploads/2014/10/nm_2011_016-019.pdf

Przeczytaj inne porady

Kup online