Jak radzić sobie z zakażeniem bakteryjnym pochwy

Zakażenie bakteryjne pochwy (BW) jest schorzeniem bardzo powszechnym, które może występować nawet u 30% kobiet. Waginoza bakteryjna często przebiega skąpoobjawowo, a pierwsze uciążliwe symptomy pojawiają się w zaawansowanym stadium choroby. Jak sobie z nią radzić? Jak leczyć zakażenie bakteryjne pochwy?

Czym jest zakażenie bakteryjne pochwy?

Zakażenie bakteryjne pochwy to jeden z najczęstszych problemów intymnych Polek. Szacuje się, że ta powszechna dolegliwość może dotyczyć nawet co trzeciej mieszkanki Europy. Waginoza bakteryjna, bo tak nazywa się tę jednostkę chorobową w nomenklaturze medycznej, pojawia się, gdy w pochwie dochodzi do zaburzenia równowagi jej ekosystemu, czyli zmniejszenia stężenia kwasu mlekowego (Lactobacillus spp.) w stosunku do zwiększonej liczby bakterii tlenowych oraz beztlenowych. Te ostatnie występują naturalnie w zdrowej florze błony śluzowej pochwy i nie stanowią na co dzień czynnika chorobotwórczego – co jednak zmienia się właśnie wtedy, gdy pałeczki Lactobacillus, odpowiedzialne za kwaśny odczyn śluzówki, stanowiący pierwszą linię obrony układu immunologicznego, zaczynają zanikać, dając bakteriom bytującym w pochwie możliwość nadmiernej replikacji. Zakażenie bakteryjne pochwy jest więc wynikiem takiego patologicznego namnożenia się bakterii wywołujących wzrost stężenia cytokin, a zatem i pojawienia się stanu zapalnego. 

Mimo tego, że waginoza bakteryjna jest dobrze znanym schorzeniem, jej patogeneza wciąż nie jest do końca poznana. Istnieje wiele czynników ryzyka wystąpienia zakażenia bakteryjnego w pochwie, np  częste kontakty seksualne z różnymi partnerami, niedostateczna lub nieodpowiednia higiena intymna. Zakażeniom sprzyja również niewłaściwie dobrana bielizna, zbyt obcisła lub ze sztucznych materiałów. Waginoza bakteryjna nie należy do chorób przenoszonych drogą płciową. Za wystąpienie tego schorzenia najczęściej odpowiedzialne jest zaburzenie składu mikroflory pochwy.

Ponadto uznaje się również, że zakażenie bakteryjne pochwy może rozwinąć się na skutek zaburzeń miesiączkowania, stosowania wkładki domacicznej, długotrwałej antybiotykoterapii bądź przyjmowania leków immunosupresyjnych. Szacuje się, że większe ryzyko zapadnięcia na waginozę o takiej etiologii występuje u osób aktywnych seksualnie, często zmieniających partnerów i niestosujących odpowiednich zabezpieczeń. To choroba młodych, około 30-letnich kobiet, pozostających aktywnymi seksualnie oraz pań po okresie menopauzalnym.

Sprawdź również: Biocenoza pochwy – cena, przygotowanie do badania, interpretacja wyników

Jakie objawia się zakażenie bakteryjne pochwy?

Zakażenie bakteryjne pochwy niemal w połowie przypadków przebiega bezobjawowo. Brak objawów chorobowych występuje jedynie w początkowym stadium zakażenia. Wraz z rozwojem infekcji pojawiają się takie symptomy, jak:

• nieprzyjemny zapach z pochwy (rybi zapach);
• świąd i pieczenie;
• jednorodne, szarobiałe upławy.

Do rzadziej występujących objawów bakteryjnego zakażenia pochwy zalicza się bolesne oddawanie moczu, częstomocz, ból sromu i podbrzusza. 

W badaniu klinicznym zakażenie bakteryjne pochwy daje się rozpoznać dzięki tzw. kryteriom Amsela, obejmującym 4 charakterystyczne objawy:

• jednorodna wydzielina z pochwy o zmiennych ilościach i kolorze, które pacjentki często identyfikują z upławami;
• dodatni wynik testu zapachowego, oznaczający pojawienie się rybiego zapachu po połączeniu wydzieliny z pochwy z 10% roztworem wodorotlenku potasu (KOH). O nieprzyjemnym zapachu, szczególnie wyrazistym po odbytym stosunku, pacjentki często informują lekarza w wywiadzie przedmiotowym;
• obecność 20% tzw. clue cells, czyli komórek nabłonka ,,otoczonych” chorobotwórczymi bakteriami w ocenie mikroskopowej. 
• pH wydzieliny z pochwy >4,5 w badaniu za pomocą paska lakmusowego lub pH-metru.

W ogólnej ocenie najbardziej miarodajnym symptomem są komórki nabłonka upstrzone patogenami, jednak według obecnych standardów, rozpoznanie zakażenia bakteryjnego pochwy może nastąpić, gdy zostaną potwierdzone co najmniej trzy z czterech wyżej wymienionych kryteriów. 

Przeczytaj także: Dyspareunia, czyli ból podczas seksu – sprawdź, jakie są jego powody

Jak leczyć bakteryjne zakażenie pochwy?

Kiedy pojawią się objawy wskazujące na zakażenie bakteryjne pochwy, należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem w celu rozpoczęcia działań diagnostycznych, umożliwiających właściwą terapię. Waginozy bakteryjnej nie należy leczyć samodzielnie, gdyż może to doprowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych. Leczenie bakteryjnego zakażenia pochwy wymaga wdrożenia leków o działaniu bakteriobójczym – antybiotyków, sulfonamidów lub metronidazolu. W określonych przypadkach  stosowane jest leczenie empiryczne. Preparaty podaje się w oparciu o badanie wymazu wydzieliny z pochwy z określeniem antybiogramu, ponieważ tę chorobę wywołują różnego rodzaju bakterie beztlenowe najczęściej Gardnerella vaginalis. 

Według zaleceń Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego do leczenia bakteryjnego zakażenia pochwy u kobiet nieciężarnych (BV) powinno się stosować alternatywnie:

• klindamycynę – półsyntetyczny antybiotyk w kremie/żelu w stężeniu 2%, 5 g, aplikowane miejscowo przez 7 dni;
• metronidazol 500 mg doustnie 2 razy na dobę przez tydzień;
• metronidazol 2 g doustnie jednorazowo, czyli 8 tabletek na raz;
• nystatyna i nifuratel – stosowany dopochwowo, 1 raz dziennie..

Natomiast zakażenie bakteryjne pochwy u kobiet w ciąży wymaga wdrożenia:

• metronidazolu 250 mg doustnie 3 razy na dobę przez tydzień,
• klindamycyny 300 mg doustnie 2 razy na dobę przez tydzień,
• klindamycyny 2% w kremie, 5 g aplikowane miejscowo przez tydzień.

Liczne badania potwierdzają, że podawane w takich dawkach metronidazol i klindamycyna nie powinny negatywnie wpływać na rozwój płodu. Warto także nadmienić, że leczenie waginozy u kobiet karmiących piersią przebiega podobnie, a stosowane w terapii substancje doustne określane są jako bezpieczne. Niemniej jednak, aby zapewnić maksymalne bezpieczeństwo i przekazać dziecku jak najmniejszą ilość leku, warto przyjąć go tuż przed wieczornym karmieniem (leki wchłaniają się przez około 30 min.), tak aby ominąć moment największego stężenia metronidazolu we krwi, które pojawia się po ok. 6 godzinach od przyjęcia ostatniej dawki. 

Poza leczeniem przyczynowym bardzo ważne jest tu także zadbanie o komfort pacjenta. Uciążliwe objawy, z jakimi może wiązać się zakażenie bakteryjne pochwy, warto złagodzić ogólnodostępnymi środkami zawierającymi chlorowodorek benzydaminy, płukankami ziołowymi. W terapii BV bardzo ważna jest wstrzemięźliwość seksualna oraz prawidłowa dbałość o higienę intymną.

Jak zapobiegać bakteryjnemu zakażeniu pochwy?

Mimo tego, że zakażenie bakteryjne pochwy nie jest dokładnie wyjaśnione, naukowcy dostrzegają duży związek między tą chorobą a wysoką częstotliwością kontaktów seksualnych z różnymi partnerami oraz nieodpowiednią higieną osobistą (szczególnie po stosunkach). Dlatego też wśród działań profilaktycznych zwraca się szczególną uwagę na:

• unikanie kontaktów seksualnych z dużą liczbą partnerów;
• unikanie nadmiernej higieny intymnej, sprzyjającej wyjałowieniu mikroflory bakteryjnej pochwy;
• rezygnację ze stosowania tamponów;
• wyjątkową dbałość o higienę intymną w trakcie menstruacji;
• noszenie luźnej, przewiewnej odzieży w gorące dni.

Przeczytaj również: Wymaz z pochwy – w jakich okolicznościach poninno się go wykonać? Jak przygotować się do badania?

---

• Kochan P. i wsp., Najnowsze wytyczne postępowania w przypadku bakteryjnej waginozy w ciąży, ,,piramidazdrowiaintymnego.pl” [dostęp 11.06.2019] https://piramidazdrowiaintymnego.pl/wp-content/uploads/2016/11/0_Najnowsze_wytyczne_post%C4%99powania-_w_przypadku_bakteryjnej_waginozy_w_ciazy.pdf

• Bakteryjne zapalenie pochwy – waginoza, ,,drwenorolog.pl” [dostęp 11.06.2019] https://drwenerolog.pl/choroby/bakteryjne-zapalenie-pochwy/

• Romanik M., i wsp., Zapalenie pochwy spowodowane przez bakterie tlenowe – problemy diagnostyki i leczenie, ,,Ginekologia Polska” 2007, nr 78, str. 488-491