Czym jest grzybica pochwy? Objawy, diagnostyka i leczenie

Data: 15 kwietnia 2017, autor: Lek. Marta Dąbrowska

Grzybica pochwy

Grzybica pochwy to najczęstszy rodzaj infekcji intymnej, za którą odpowiadają głównie drożdżaki z gatunku Candida albicans. Zwykle ma łagodny przebieg i łatwo ją zwalczyć za pomocą dopochwowych preparatów przeciwgrzybiczych. Niestety, u wielu pacjentek wykazuje tendencję do nawracania i konieczne jest wówczas długotrwałe leczenie doustne. Co jeszcze warto wiedzieć na temat grzybicy pochwy?

Przyczyny grzybicy pochwy

Grzybica pochwy – inaczej nazywana drożdżycą lub kandydozą pochwy – jest wywoływana przez drożdżaki z rodzaju Candida. Ich namnażaniu i rozwojowi sprzyja wilgotne środowisko panujące w drogach rodnych. U zdrowych kobiet środowisko dróg rodnych jest silnie zdominowane przez pałeczki kwasu mlekowego (Lactobacillus spp.), co znacznie ogranicza możliwość rozwoju patogenów oportunistycznych. Kiedy dojdzie do naruszenia równowagi fizjologicznej flory bakteryjnej pochwy, grzyby zaczynają intensywnie się namnażać i prowadzą do kandydozy sromu oraz pochwy (vulvovaginal candidiasis). Infekcje grzybicze obserwuje się częściej w okresie, kiedy ilość wydzieliny jest bardzo obfita, a także w czasie miesiączki, ponieważ krew stanowi doskonałą pożywkę dla grzybów i bakterii.

Wskazuje się, że Candida albicans wywołuje od 80 do 92-3 proc. wszystkich przypadków grzybicy pochwy. Do choroby mogą przyczyniać się też inne gatunki z rodzaju Candida, w tym Candida glabrata i Candida krusei. Rzadziej zakażenie wywołują inne grzyby.

Standardowe leczenie zapaleń pochwy o etiologii grzybiczej zwykle przynosi oczekiwane rezultaty. Jednak pewne gatunki z rodzaju Candida, które ostatnio coraz częściej odpowiadają za występowanie choroby, mogą nie reagować na terapię. Należy zauważyć, że znaczna grupa izolatów Candida wciąż jest wrażliwa na amfoterycynę B, lecz najnowsze badania wykazują, że zakażenia gatunkami Candida glabrata lub Candida krusei czasem wymagają prowadzenia terapii przy wykorzystaniu najwyższych dawek antybiotyku. Na szczęście najczęstszy gatunek Candida albicans wykazuje wrażliwość na większość stosowanych leków, jednak w przebiegu ciężkich kandydoz, zdarza się izolować szczepy oporne na azole.

Wśród czynników predysponujących do rozwoju grzybicy pochwy wymienia się: 

  • ciążę, 
  • niektóre terapie (w tym agresywne kuracje antybiotykowe), 
  • stany upośledzenia odporności (choroby nowotworowe, źle kontrolowana cukrzyca, AIDS), 
  • nieprawidłową higienę intymną – zwłaszcza w czasie miesiączki,
  • noszenie obcisłej bielizny, wykonanej ze sztucznych materiałów, które nie przepuszczają powietrza,
  • otyłość i nadwaga.

Objawy grzybicy pochwy

Niektóre dane mówią, że nawet połowa przypadków zakażeń może przebiegać bezobjawowo. Jeśli zaś chodzi o największe nasilenie symptomów, wskazuje się, że występuje u pacjentek ciężarnych, co dotyczy przede wszystkim intensywności upławów. Przyglądając się zatem bliżej obrazowi klinicznemu choroby, należy wymienić następujące symptomy:

  • uporczywy świąd (dotyczy nie tylko pochwy – wypływająca wydzielina może drażnić także błony śluzowe warg sromowych), 
  • bolesność pochwy i sromu z miejscowym podrażnieniem, 
  • zewnętrzna dysuria (bolesność podczas oddawania moczu, co wiąże się z obrzękiem ujścia cewki i podrażnieniem okolicznej błony śluzowej),
  • dyspareunia (ból odczuwany podczas stosunków),
  • obrzęk sromu,
  • pęknięcia nabłonka, 
  • rumień,
  • wykwity satelitarne, 
  • białawe, serowate, grudkowate upławy. 

Co istotne, u około 75 proc. kobiet rozpoznaje się jeden epizod grzybicy pochwy i sromu w życiu, zaś u ponad 40 proc. odnotowuje się kolejne zachorowania. Kandydoza może przyjąć wręcz charakter nawrotowy, co dotyczy około 5 proc. pacjentek. Chcąc postawić tego typu diagnozę, musi dojść do co najmniej 4 epizodów zakażenia w ciągu roku. Warto również zauważyć, że nawet 20 proc. pacjentek zapada na zakażenia powikłane, które występują zwłaszcza u kobiet:

  • z dużym nasileniem objawów chorobowych,
  • ciężarnych,
  • z niedoborami odporności,
  • z nawracającą grzybicą pochwy.

Zakażenia oportunistyczne o ciężkim przebiegu stwierdza się zwykle u kobiet z niewyrównaną cukrzycą lub zakażeniem szczepami chorobotwórczymi innymi niż Candida albicans.

Jak przebiega diagnostyka drożdżycy pochwy?

Każdą kandydozę pochwy powinno się leczyć pod kontrolą lekarza ginekologa. Konsultację specjalistyczną bezwzględnie zaleca się pacjentkom, u których epizod grzybicy wystąpił po raz pierwszy lub dolegliwości nie ustąpiły w wyniku leczenia lekami przeciwgrzybiczymi dostępnymi bez recepty.

Grzybicę pochwy z reguły rozpoznaje się na podstawie wywiadu oraz badania ginekologicznego. Lekarz ogląda srom, określa cechy wydzieliny i odczyn pH pochwy, który prawidłowo powinien wynosić poniżej 4,5 (kwaśne środowisko). Co ciekawe, w przypadku infekcji innymi patogenami, np. rzęsistkiem pochwowym czy w przebiegu bakteryjnej waginozy, wydzielina ma zwiększone pH, zaś aktywne zakażenie grzybicze nie wykazuje takich tendencji – pH utrzymuje się na poziomie 4,5 lub może być nieznacznie obniżone.

W trakcie diagnostyki konieczne może być także badanie mikroskopowe wydzieliny pochwowej, którą pobiera się z bocznej ściany pochwy bądź sklepienia przedniego. W pewnych przypadkach istnieją także wskazania do wykonania hodowli. Co ważne, obecność grzybów z rodzaju Candida w hodowli u kobiet, które są nosicielkami bezobjawowymi, nie oznacza konieczności wdrożenia leczenia.

Leczenie grzybicy pochwy

Odwołując się do terapii grzybicy pochwy, jeśli choroba jest niepowikłana, na ogół wystarcza krótkotrwałe leczenie lekami przeciwgrzybiczymi, które podaje się miejscowo. Mogą być to preparaty w formie maści czy kremów, które zawierają w sobie klotrimazol, niektóre z nich dostępne są bez recepty. Jeśli symptomy kandydozy ustąpią, nie ma z reguły konieczności odbywania wizyty kontrolnej, chyba że lekarz zaleci inaczej. 

W bardziej zaawansowanych przypadkach warto rozważyć włączenie doustnej terapii przeciwgrzybiczej z zastosowaniem flukonazolu czy itrakonazolu. Jeśli zaś mówimy o kandydozie nawracającej, wówczas leczenie przeciwgrzybicze trwa często sześć miesięcy, a wcześniejsze przerwanie terapii skutkuje nawrotem infekcji u nawet połowy pacjentek.

Warto przy tym zaznaczyć, że uciążliwe objawy, takie jak świąd, pieczenie, zaczerwienienie, swędzenie czy obrzęk, można zwalczać przy pomocy dostępnych bez recepty preparatów do irygacji pochwy, które bazują na chlorowodorku benzydaminy. Wykazuje on m.in. właściwości przeciwzapalne, przeciwobrzękowe, antyseptyczne oraz znieczulające. 

Pamiętajmy także, że w trakcie terapii należy utrzymywać wstrzemięźliwość seksualną. Takie postępowanie ma na celu nie tylko ograniczenie rozprzestrzeniania zakażenia, lecz także zminimalizowanie ryzyka nadkażeń kolejnymi patogenami.

Przeczytaj inne porady

Kup online