Histerektomia – usunięcie macicy. Jak przebiega rekonwalescencja?

Chirurgiczna operacja usunięcia macicy, czyli histerektomia, najczęściej jest wykonywana u pacjentek z chorobą nowotworową narządu rodnego. Rocznie histerektomii poddawanych jest około 50 000 Polek. Podczas zabiegu w określonych sytuacjach usuwane są również przydatki. Co warto wiedzieć o zabiegu, którego istotą jest usunięcie macicy? Czy wycięcie macicy w znaczący sposób obniża jakość codziennego życia kobiety?

Wskazania do usunięcia macicy. Kiedy wykonuje się histerektomię?

Jako że histerektomia jest zabiegiem nieodwracalnym, który w istotny sposób wpływa na dalsze życie kobiety, do jego przeprowadzenia muszą istnieć poważne przesłanki. Operacja usunięcia macicy stosowana jest najczęściej w związku z wystąpieniem chorób nowotworowych (np. rak endometrium, rak szyjki macicy), ale nie tylko. 

Wskazaniem do usunięcia macicy mogą też być:

• liczne mięśniaki macicy, które powiększają się, powodując obfite krwawienia, długie i bardzo bolesne miesiączki,
• obniżenie lub wypadanie narządu rodnego (problem ten najczęściej dotyczy starszych pacjentek),
• endometrioza, 
• adenomioza.

Operacja usunięcia macicy – rodzaje histerektomii

Współczesna medycyna wyróżnia kilka rodzajów histerektomii:

• częściową,
• całkowitą,
• całkowitą z usunięciem jajników i jajowodów,
• radykalną (z uwagi na dużą objętość usuwanych narządów, zabieg wykonuje się metodą laparotomii).

Tak więc, histerektomia może obejmować usunięcie trzonu macicy lub całego narządu. W razie wyraźnych wskazań medycznych, lekarz może również rozszerzyć operację o usunięcie obu jajników oraz części pochwy. Jako że usunięcie macicy z przydatkami przyspiesza proces starzenia się organizmu i rozwój miażdżycy, część lekarzy stara się nie usuwać jajników (w kontekście profilaktyki antynowotworowej). Usunięcie obu jajników może być natomiast korzystne u pacjentek powyżej 40. r.ż z endometriozą, cechującą się ciężkim przebiegiem, oporną na metody leczenia zachowawczego.

Usunięcie macicy przeprowadza się za pomocą trzech metod: 

• przezbrzusznej (ang. total abdominal hysterectomy, TAH),
• laparoskopowej (ang. total laparoscopic hysterectomy, TLH),
• przezpochwowej (ang. total vaginal hysterectomy, TVH).

Rekonwalescencja po operacji usunięcia macicy

Usunięcie macicy jest poważnym zabiegiem, po którym pacjentka powinna prowadzić przez kilka miesięcy oszczędzający tryb życia (unikać podnoszenia ciężkich przedmiotów – powyżej 5 kg, nie wykonywać pracy wymagającej intensywnego wysiłku fizycznego). Okres rekonwalescencji zależy od rozległości zabiegu oraz drogi operacji. Jednym ze standardowych wskazań lekarskich po wycięciu macicy jest również przestrzeganie ścisłej, lekkostrawnej diety. Czy usunięcie macicy odbija się na życiu intymnym kobiety?

Usunięcie macicy a współżycie 

Wiele kobiet przed operacją zastanawia się, jak usunięcie macicy wpłynie na ich życie seksualne. Na skutek histerektomii może dojść do zaburzenia fazy pożądania i podniecenia, a także zaburzeń orgazmu. Obniżony popęd seksualny jest zauważalny szczególnie u pacjentek, którym poza usunięciem macicy usunięto również jajniki (powoduje to wcześniejszą menopauzę – spadek hormonów płciowych, które wpływają na libido), konieczne jest więc wdrożenie hormonalnej terapii menopauzalnej (zastępczej). Pacjentki, które nie chcą przyjmować hormonów, narażają swój organizm na wystąpienie osteoporozy, miażdżycy oraz choroby niedokrwiennej serca. Zwiększa się również ryzyko wystąpienia suchości pochwy i częstszych infekcji układu moczowego.

Operacja usunięcia macicy – skutki uboczne histerektomii

Mimo że histerektomia ma na celu podniesienie jakości życia lub uratowanie go (np. w przypadku zmian nowotworowych), usunięcie macicy niesie ze sobą jednocześnie wiele konsekwencji zdrowotnych. Operacja wpływa nie tylko na sferę fizyczną, lecz także psychiczną pacjentki, szczególnie jeśli planowała w przyszłości urodzenie dziecka (wycięcie narządu rodnego automatycznie pozbawia kobietę szans na zajście w ciążę). Z tego względu część kobiet po histerektomii cierpi z powodu depresji pooperacyjnej. Niekiedy podczas operacji usunięcia macicy dochodzi do uszkodzenia jelit, moczowodu lub pęcherza moczowego. Innym, rzadkim, ale możliwym powikłaniem jest niedrożność jelit oraz zapalenie płuc (gdy kobieta zbyt długo leży, może dojść do rozwoju stanu zapalnego w płucach). W praktyce lekarskiej obecne są też przypadki obniżenia pochwy, nietrzymania moczu. Część kobiet zmaga się także z nawracającymi infekcjami cewki moczowej i pęcherza moczowego.

Podsumowując, histerektomia to zabieg ginekologiczny, który wykonuje się zarówno ze wskazań onkologicznych, jak i nieonkologicznych. Operacja przekreśla plany prokreacyjne, jednak czasem jest konieczna. Obowiązkiem lekarza ginekologa jest przedstawić pacjentce szczegółowe informacje na temat korzyści i zagrożeń, jakie niesie ze sobą przeprowadzenie operacji usunięcia macicy. Tylko w ten sposób specjalista uzyska świadomą zgodę chorej na leczenie operacyjne.