Biocenoza pochwy – cena, przygotowanie do badania, interpretacja wyników

Badanie biocenozy pochwy inaczej nazywane jest badaniem czystości pochwy lub wymazem z pochwy. To jeden z testów ginekologicznych, które kobiety wykonują w celu potwierdzenia lub wykluczenia infekcji intymnych. To badanie nieinwazyjne, bezpieczne i bezbolesne. Jedynie w sytuacji, gdy stan zapalny pochwy jest zaawansowany, pacjentka może odczuwać pewien dyskomfort. 

Co to jest biocenoza pochwy?

Biocenoza pochwy to ekosystem mikroorganizmów naturalnie bytujących w środowisku pochwy, zaś badanie biocenozy to określenie, w jakich proporcjach znajdują się wspomniane organizmy. Badanie pozwala wychwycić nieprawidłowości w składzie flory bakteryjnej, a co za tym idzie, zdiagnozować infekcje intymne. 

U zdrowej kobiety flora bakteryjna pochwy to przede wszystkim pałeczki kwasu mlekowego, które tworząc kwaśne środowisko, blokują rozwój mikroorganizmów chorobotwórczych. W naturalnym środowisku pochwy występują również niewielkie ilości grzybów czy bakterii beztlenowych. Najważniejsze są jednak wspomniane już proporcje, dlatego gdy w sprzyjających warunkach dochodzi do nadmiernego namnażania drobnoustrojów odpowiedzialnych za infekcję, rozwija się stan zapalny. Ten zaś zaczyna wywoływać dobrze znane większości kobiet nieprzyjemne dolegliwości. 

Co przy tym ważne, należy pamiętać, że infekcje intymne wymagają odpowiedniej diagnostyki i wdrożenia stosownej terapii. Nieleczone mogą skutkować zmniejszeniem płodności, niedrożnością jajowodów czy rozwojem ciąży pozamacicznej.

W jakim celu wykonuje się badanie biocenozy pochwy?

Dzięki pobraniu wymazu i analizie flory bakteryjnej lekarze są w stanie wykluczyć lub potwierdzić istnienie zakażenia wywołanego przez bakterie lub grzyby. Najczęściej potwierdzanymi stanami zapalnymi są:

• chlamydioza,
• grzybica pochwy,
• zakażenie gronkowcem złocistym,
• zakażenie bakterią Escherichia coli,
• nosicielstwo GBS.

Diagnostyka biocenozy pochwy to także wykonanie posiewu wraz z antybiogramem, który pozwala ocenić dokładnie, z jakim rodzajem drobnoustrojów chorobotwórczych mamy do czynienia i dzięki temu wybrać taki rodzaj leku, który zagwarantuje skuteczność terapii.

Kiedy wykonać badanie czystości pochwy?

Badanie biocenozy pochwy polega na pobraniu wymazu z pochwy, przygotowaniu odpowiedniego preparatu, a następnie oglądaniu go pod mikroskopem. Wskazaniem do jego wykonania jest:

• pojawienia się nieprawidłowej wydzieliny z dróg rodnych – serowatych lub szarych upławów,
• nieprzyjemny zapach wydzieliny z pochwy – najczęściej określany jako rybi zapach,
• uczucie pieczenia,
• uporczywy świąd,
• podrażnienie okolic intymnych,
• obrzęk,
• ból podczas stosunku lub oddawania moczu,
• ból podbrzusza,
• nadmierna suchość pochwy.

Co istotne, biocenoza pochwy jest standardowym badaniem wykonywanym u ciężarnych. Powinny one pamiętać, że ciąża jest okresem szczególnej podatności na zachorowania, a każda infekcja intymna stanowi potencjalne zagrożenie dla dziecka. Zakażenia dróg rodnych mogą prowadzić nawet do porodów przedwczesnych lub poronień. W czasie ciąży wykonuje się również posiew z pochwy – pomiędzy 35. a 37. tygodniem ciąży. Ma to na celu przede wszystkim ewentualne wykrycie zakażenia paciorkowcem GBS, który jest szczególnie niebezpieczny dla noworodka.

Przygotowanie do badania biocenozy pochwy

• Badania nie wykonuje się podczas miesiączki, dlatego ważne jest ustalenie odpowiedniego terminu.
• Przez dwa dni przed badaniem biocenozy pochwy należy powstrzymać się od stosunków płciowych. 
• W dniu badania należy umyć okolice intymne.
• Przed badaniem nie należy stosować leków dopochwowych, maści kremów, wykonywać irygacji. 
• Ważne, aby poinformować lekarza o stosowanej antykoncepcji (szczególnie tej dopochwowej), przyjmowanych ostatnio lekach, zaobserwowanych objawach i dolegliwościach. 
• Przed badaniem zaleca się również odstawienie leków stosowanych dopochwowo, ponieważ mogą zaburzać obraz flory bakteryjnej. 
• Materiał najlepiej pobierać w godzinach porannych. 
• Jeśli pacjentka ma mieć pobrany wymaz także z okolic cewki moczowej, dobrze nie oddawać moczu przez 2-3 godziny przed planowanym badaniem.

Jak przebiega badanie czystości pochwy?

Badanie biocenozy pochwy przebiega podobnie jak badanie ginekologiczne. Pacjentka kładzie się na fotelu ginekologicznym, a lekarz pobiera wymaz specjalną wymazówką  (pałeczka lub wacik), następnie umieszcza pobrany materiał na szkiełku lub w specjalnej probówce i przekazuje do analizy w laboratorium. Badanie czystości pochwy może być wykonane u pań w każdym wieku. Jest bezbolesne, trwa chwilę, a pacjentka zaraz po nim może wrócić do swoich codziennych zajęć. Panie z zaawansowaną infekcją dróg rodnych mogą odczuwać delikatny dyskomfort podczas pobierania wymazu. 

Jak interpretować wyniki badania czystości pochwy?

Najczęściej do interpretacji wyników badania stopnia czystości pochwy stosowana jest tzw. skala Kuczyńskiej. To czterostopniowa skala, gdzie stopień I i II odpowiadają prawidłowej biocenozie pochwy. W obrazie obserwujemy pałeczki kwasu mlekowego Lactobacillus. Dodatkowo stopień II wiąże się obrazem z nielicznych bakterii chorobotwórczych i leukocytów. Wynik III, IV to stany zapalne wymagające leczenia – charakteryzują się występowaniem licznych drobnoustrojów chorobotwórczych, leukocytów, drożdżaków, zaś śladowych ilości pałeczek kwasu mlekowego. Stosuje się także stopień określany jako „0”, gdzie brak jest jakichkolwiek bakterii, obserwuje się wysokie pH i sporą liczbę leukocytów, co także nie jest stanem korzystnym. 

Czasami zastosowanie ma skala czystości pochwy wg Jiroveca, Petera i Maleka. Tu stopień I i II oznaczają prawidłową biocenozę, III stan zapalny o podłożu bakteryjnym, IV-V rzeżączkowe zapalenie pochwy, VI grzybiczą infekcję. Choć interpretacja wyników badania czystości pochwy nie jest skomplikowana, zawsze trzeba skonsultować je z lekarzem.

Dla stanów zapalnych o charakterze bakteryjnym stosuje się również 10-stopniową skalę Nugenta. Wynik wskazuje na liczbę chorobotwórczych bakterii, uzyskanie 7-10 punktów oznacza silne zakażenie. Kolejnym krokiem jest często wykonanie posiewu, aby ustalić z jakiego rodzaju bakteriami mamy do czynienia.

Ile kosztuje badanie biocenozy pochwy?

Badanie biocenozy pochwy jest procedurą refundowaną przez NFZ. Jeśli więc panie mają wskazania do jego wykonania i udają się na wizytę do lekarza ginekologa do poradni mającej kontrakt z NFZ, nie muszą martwić się o odpłatność badania. Za testy wykonane prywatnie trzeba zapłacić od 15 do 50 zł (w zależności od placówki, w której jest przeprowadzane). Co istotne, czas oczekiwania na wyniki wynosi zazwyczaj 3 dni.