Co może być przyczyną bólu podbrzusza? Przyczyny oraz metody leczenia

Ból podbrzusza może być odczuwany przez pacjentkę jako kłucie lub rozpieranie. Może dotyczyć zarówno prawej, jak i lewej strony, a także promieniować do innych obszarów, np. pleców. Nieraz ma przeszywającą formę, co na szczęście nie zawsze wiąże się z poważnymi schorzeniami. O czym mogą więc świadczyć bóle podbrzusza, jak sobie z nimi radzić i kiedy bezwzględnie udać się do lekarza?

Ból podbrzusza – co warto wiedzieć? 

Ból podbrzusza może wiązać się z wieloma różnymi dolegliwościami i dotyczyć zarówno układu rozrodczego, moczowego, jak i pokarmowego. Jego przyczyną mogą być np. choroby jelit, które niewątpliwie należy leczyć pod okiem gastrologa. 

Skupiając się zaś na obszarze narządów płciowych kobiety, często ból podbrzusza interpretowany jest jako problem związany z jajnikami. To właśnie w nich co miesiąc dojrzewa pęcherzyk Graafa, który zawiera w sobie komórkę jajową i umożliwia kobiecie zostanie matką. Co więcej, jajniki są odpowiedzialne za produkcję takich hormonów płciowych, jak estrogeny, progesteron, androgeny czy też relaksyny. Obie te funkcje wiążą się z dynamicznym i zmiennym cyklem menstruacyjnym i nie zawsze muszą budzić niepokój. Zdarza się jednak, że tego typu bolesność jest objawem poważnych chorób – warto więc wiedzieć, na co szczególnie zwrócić w tym kontekście uwagę. 

Ból podbrzusza – normalna reakcja fizjologiczna

• Zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS) – ból podbrzusza jest jednym z kluczowych elementów występujących podczas PMS. Podobnie jak zwiększone poczucie zmęczenia, a także huśtawka nastrojów. Dane wskazują, że większe ryzyko wystąpienia zespołu napięcia przedmiesiączkowego pojawia się w momencie, gdy cykl jest owulacyjny.

• Owulacja – niektóre kobiety odczuwają owulację, czyli moment pęknięcia pęcherzyka Graafa, który wiąże się z uwolnieniem komórki jajowej. Nieprzyjemny ból zazwyczaj nie jest bardzo nasilony. Ważne jest w tym wypadku obserwowanie swojego ciała. Jeżeli kobieta zauważa, że to ból powtarzalny cyklicznie, może z dużym prawdopodobieństwem założyć, że jest naturalną reakcją jej organizmu.

• Ból po pierwszym stosunku – dziewczęta i kobiety, które wcześniej nigdy nie współżyły, mogą po pierwszym w życiu stosunku odczuwać ból podbrzusza. W tym przypadku może wynikać z przerwania błony dziewiczej podczas nacisku członka partnera.

• Ciąża – ból podbrzusza odczuwany przez kobiety po zbliżeniu może być sygnałem wczesnej ciąży. Co jednak ważne, nie zawsze to reakcja fizjologiczna – dolegliwości bólowe u ciężarnych pacjentek mogą sygnalizować kłopoty i być niebezpieczne zarówno dla niej, jak i płodu, dlatego nie wolno ich bagatelizować i pomimo wszystko zalecana jest konsultacja lekarska. 

• Pozycja seksualna – nieodpowiednio dobrane pozycje mogą uciskać kobiece narządy, co powoduje dyskomfort, a także bolesność podczas współżycia. Warto poobserwować, jak ciało reaguje na zmianę pozycji i poszukać tej, która jest najbardziej komfortowa dla budowy anatomicznej danej kobiety. Dyspareunia jest jednak wskazaniem do pogłębienia diagnostyki ginekologicznej.

• Podłoże emocjonalne – ból podbrzusza może wiązać się z odczuwaniem lęku, który zupełnie nie wiąże się z obszarem seksualności (praca, codzienne obowiązki, dzieci etc.). Z drugiej strony może pojawić się także lęk przed stosunkiem (ewentualną ciążą, bliskością z partnerem, w związku z wcześniejszymi doświadczeniami etc.). Pracę nad znalezieniem przyczyn owych trudnych emocji, a następnie nad konstruktywnymi sposobami radzenia sobie z nimi najlepiej wykonać pod okiem psychoterapeuty lub seksuologa.

Ból podbrzusza – objaw zmian chorobowych

• Torbiele jajnika – powiększająca się torbiel jajnika może powodować ucisk znajdujących się obok tkanek, co wywołuje m.in. właśnie ból. Pojawiać mogą się również zaburzenia cyklu, krwawienia międzymiesiączkowe czy trudności podczas oddawania moczu.

Co istotne, torbiele mogą być zmianami łagodnymi, lecz także takimi, które zagrażają zdrowiu – szczególnie jeśli istnieje znaczne ryzyko ich pęknięcia. Odpowiedni sposób postępowania w przypadku wystąpienia torbieli jajnika należy skonsultować z lekarzem. Mocno nasilony ból jajnika może wiązać się również ze skrętem torbieli lub jej pęknięciem, co wymaga pilnej reakcji chirurgicznej.

• Endometrioza – to choroba, która dotyka nawet 5-15 proc. kobiet w wieku rozrodczym. Wiąże się z występowaniem endometrium (błona wyściełająca jamę macicy) poza jamą macicy. Charakteryzuje się m.in. dużym nasileniem bólu, szczególnie w czasie menstruacji. Występowanie endometriozy nieraz również wiąże się z powstaniem torbieli, które są nazywane endometrialnymi. W procesie ich leczenia wykorzystuje się przede wszystkim metodę laparoskopową, włącznie z pobraniem materiału do dalszych badań, które pomogą postawić finalną diagnozę. Ból redukuje w tym wypadku głównie usunięcie zmian endometrialnych. Jeżeli jednak jest to I lub II stopień endometriozy, można starać się zastosować leczenie farmakologiczne.

• Ciąża pozamaciczna – dochodzi do niej w momencie, gdy zapłodniona komórka jajowa nie zagnieżdża się w macicy, a zamiast tego w jajowodzie (w większości przypadków) czy np. w jajniku. Jej objawem może być ból, który rozprzestrzenia się także na inne obszary, ale również krwawienia, mdłości i inne.

• Zapalenie przydatków – przydatki to jajniki oraz jajowody. Gdy dochodzi w nich po powstania stanu zapalnego (wywołanego bakteriami), pojawia się promieniujący do pachwin i ud ból podbrzusza. Mogą towarzyszyć temu również takie objawy, jak wymioty, gorączka, ogólne osłabienie i biegunka. Zapalenie przydatków jest stanem mogącym nieść poważne konsekwencje, stąd tak istotne jest jego leczenie, które polega na dobraniu odpowiedniej antybiotykoterapii.

• Polipy i mięśniaki macicy – również mogą być przyczyną bólu podbrzusza. Wyróżnia się polipy endometrialne oraz polipy szyjki macicy – gdy rozmiary tych zmian rozrostowych są znaczne, powodują często ból, a także krwawienie i wzmożoną produkcję wydzieliny pochwowej (brązowa wydzielina z pochwy może być symptomem różnych stanów chorobowych).

Mięśniaki macicy (zwłaszcza duże i mnogie guzy) niejednokrotnie powodują dyskomfort oraz ból podbrzusza nie tylko po zbliżeniu, lecz także w trakcie. Dają też wiele innych objawów, takich jak obfite, długie i bolesne miesiączki czy uczucie parcia w okolicy brzucha.

Co ważne, znaczne rozmiary i ciągły rozrost polipów oraz mięśniaków macicy jest bezwzględnym wskazaniem do leczenia operacyjnego.

• Nowotwór jajnika – to choroba, która przez długi czas nie daje objawów. Ból pojawia się dopiero w momencie, gdy nowotwór rozrasta się już poza obszar jajnika. Dochodzi wtedy do silnych dolegliwości, które oprócz bólu wiążą się m.in. z wodobrzuszem, wzdęciami, niestrawnością, wymiotami czy uciskiem na pęcherz. Co ważne, ból podbrzusza może wiązać się także z innymi chorobami nowotworowymi: chłoniakiem, nowotworem jelita grubego, odbytu, narządów rodnych, pęcherza moczowego etc.

• Infekcje intymne – uporczywe bóle podbrzusza mogą wynikać z infekcji intymnych, takich jak:

• kiła,
• chlamydioza,
• rzeżączka,
• wirus opryszczki,
• zapalenie sromu,
• zapalenie pochwy.

Zakażenia powodujące ból podbrzusza mogą dotyczyć także układu moczowego, w tym np. zapalenia pęcherza. 

Aby zminimalizować ryzyko infekcji intymnej najważniejsza jest odpowiednia higiena intymna. Zabiegiem, który może złagodzić uciążliwe objawy infekcji intymnych, jest irygacja pochwy lub przemywanie zewnętrznych narządów rodnych roztworem chlorowodorku benzydaminy. Co jednak ważne, w razie podejrzenia infekcji intymnej należy przede wszystkim udać się do ginekologa i wdrożyć zalecone leczenie. Konieczna może być także terapia partnera seksualnego.

Biorąc pod uwagę fakt, że ból podbrzusza może być objawem bardzo wielu dolegliwości, jeśli jest szczególnie silny, przedłużający się lub regularnie się powtarza, należy skonsultować problem z lekarzem ginekologiem oraz lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej.