Opryszczka narządów płciowych – przyczyny, objawy i sposoby leczenia

Data: 2 lutego 2017, autor: Lek. Marta Dąbrowska

Brak pewności siebie, opryszczka narządów płciowych

Za opryszczkę narządów płciowych odpowiada wirus Herpes simplex – HSV, najczęściej typu 2. Do zakażenia dochodzi podczas zbliżeń intymnych. Co jednak istotne, wirus przenosi się drogą bezpośredniego kontaktu ze skórą, dlatego do zarażenia prowadzą nie tylko stosunki pochwowe, lecz także różnorodne praktyki seksualne (oralne, analne).

Opryszczka narządów płciowych – charakterystyka ogólna

Opryszczka narządów płciowych należy do grupy najpowszechniejszych chorób przenoszonych drogą płciową. Z reguły zakażenie wywołuje wirus HSV-2, lecz ostatnio stwierdza się również przypadki zarażeń HSV-1 (patogen kojarzony dotychczas przede wszystkim z opryszczką wargową). Opisywany tu wirus wnika do organizmu przez niewielkie uszkodzenia skóry lub błony śluzowej, po czym zaczyna namnażać się w nabłonku i skórze. W konsekwencji niszczy komórki i wywołuje stan zapalny.

W przebiegu infekcji mogą wystąpić zmiany skórne, które przybierają postać pęcherzy na genitaliach i w ich okolicach, np. na wargach sromowych, kroczu, żołędzi prącia – zwykle towarzyszą im nieznaczne dolegliwości bólowe. Jeśli jednak symptomy cechują się dużą intensywnością, może pojawić się także gorączka, ogólne osłabienie oraz wtórne infekcje bakteryjne. Zdarza się również, że opryszczce narządów płciowych towarzyszą stany zapalne sromu, pochwy, cewki moczowej czy odbytu. 

Symptomy zazwyczaj utrzymują się kilka tygodni, choć zdarza się, że ustępują znacznie wcześniej. Co istotne, nieraz nawracają, a u niektórych pacjentów dochodzi wręcz do systematycznych nawrotów. To szczególnie istotne, jeśli weźmiemy pod uwagę fakt, że u wielu osób infekcja nie daje charakterystycznych objawów lub pojawiają się nieznaczne dolegliwości, które trudno powiązać z opryszczką genitalną. Skutkiem tego zakażona osoba może nie wiedzieć o zagrożeniu i przekazuje wirus swoim partnerom seksualnym.

Sposoby zakażenia wirusem opryszczki – czynniki zwiększające ryzyko choroby

Dane wskazują, że ryzyko zakażenia wirusem HSV-2 jest większe wśród kobiet niż w przypadku zakażenia mężczyzny przez partnerkę – wskazuje się, że wynosi ono 15-30 proc. w porównaniu do 5 proc. Jako jedną z hipotez dotyczących tego stanu wskazuje się różnice w budowie anatomicznej – kobiece narządy płciowe mają większą powierzchnię błon śluzowych niż ma to miejsce u panów. Co więcej, objawy związane z opryszczką genitalną są zazwyczaj u mężczyzn łagodniejsze, co sprawia, że nie zaprzestają oni kontaktów seksualnych – w okresie objawowym choroby, nawet jeżeli symptomy nie są nasilone, ryzyko przekazania wirusa jest jednak największe.  

Biorąc pod uwagę fakt, że opryszczka narządów płciowych jest przenoszona głównie poprzez kontakty seksualne, przede wszystkim z nimi też wiążą się czynniki zwiększające ryzyko infekcji: 

  • wczesny wiek inicjacji seksualnej,
  • posiadanie wielu partnerów seksualnych,
  • współistnienie innych chorób wenerycznych.

Warto zauważyć, że wskazuje się także na możliwość infekcji poprzez używanie tych samych ręczników czy bielizny, co osoba zakażająca wirusem, a także niehigieniczne korzystanie z publicznych toalet – na pewno należy pamiętać o profilaktyce w tym zakresie i unikaniu wymienionych wyżej sytuacji.

Zakażenie pierwotne opryszczką narządów płciowych

Kiedy wirus po raz pierwszy wniknie do skóry, mówi się o zakażeniu pierwotnym, które może objawiać się mocnym zaczerwienieniem skóry z wykwitami. Czasem poprzedza je ból, świąd, pieczenie. U mężczyzn zmiany obejmują napletek, żołądź, skórę prącia, niekiedy pośladki i okolice odbytu. U kobiet zajmują wargi sromowe, szyjkę macicy, pochwę oraz (jak u panów) pośladki i okolicę okołoodbytniczą.

Pęcherzyki rozwijają się od kilku do kilkunastu dni, pękają i przybierają postać bolesnych, raczej płytkich owrzodzeń. Często zakażeniu pierwotnemu towarzyszą symptomy ogólne, jak bóle stawowo-mięśniowe, gorączka, bóle głowy, dreszcze. Powiększają się też węzły chłonne w pachwinie (wyczuwa się charakterystyczne grudki). Pojawia się ból w czasie oddawania moczu, upławy z pochwy. Epizod pierwotnego zakażenia może trwać od 2 do 4 tygodni.

Nawroty opryszczki narządów płciowych

Ustąpienie dolegliwości nie oznacza wyeliminowania wirusa z organizmu. HSV w postaci nieaktywnej, „uśpionej” umiejscawia się w zwojach nerwowych przy odcinku krzyżowym kręgosłupa. Po pewnym czasie „wybudza się” i wywołuje nawrót objawów w miejscu zakażenia pierwotnego. Zwykle symptomy są mniej dotkliwe niż za pierwszym razem.

Epizody nawrotowego zakażenia utrzymują się krócej, zmiany skórne często ustępują po kilku dniach. Przed ich pojawieniem czasem występują objawy prodromalne (zapowiadające) – np. łagodne mrowienie lub niewielki świąd narządów płciowych. Jednak w większości przypadków zakażenie nie daje żadnych objawów, ewentualnie pojawiają się nieznaczne symptomy, które pacjenci bagatelizują. Co ciekawe, nawroty częściej występują u mężczyzn.

Warto również podkreślić, jakie czynniki powodują reaktywację wirusa – ich unikanie pozwala zmniejszyć ryzyko nawrotów. Należą do nich:

  • stres, 
  • obniżona odporność oraz infekcje (zwłaszcza z towarzyszącą im gorączką),
  • zaburzenia hormonalne (u kobiet ciąża, menstruacja), 
  • niektóre rodzaje farmakoterapii (np. glikokortykosteroidy), 
  • przemęczenie organizmu, 
  • ciepło oraz światło słoneczne lub przeciwnie – zimno, 
  • alkohol, 
  • laseroterapie, 
  • urazy w okolicy narządów płciowych.

Wirus HSV a ciąża

Opryszczka narządów płciowych jest szczególnie niebezpieczna dla kobiet w ciąży. Duże zagrożenie stanowi zwłaszcza zakażenie pierwotne, ze względu na brak przeciwciał przeciwko HSV w organizmie matki. W niektórych przypadkach dochodzi do zakażenia wewnątrzmacicznego, co wpływa na przedwczesny poród lub nieprawidłowy rozwój płodu. Istnieje też ryzyko (wyjątkowo groźnego) zainfekowania noworodka (okołoporodowego lub poporodowego) – w związku z tym zakażenie HSV bywa wskazaniem do cięcia cesarskiego.

Diagnoza i metody leczenia opryszczki narządów płciowych

Lekarz stawia diagnozę w oparciu o wywiad z pacjentem oraz na podstawie objawów klinicznych. Można pobrać próbkę ze zmian skórnych – badanie laboratoryjne potwierdzi (lub wykluczy) obecność HSV. Czasem wykonuje się badania serologiczne, które wykrywają immunoglobuliny anty HSV-1 i anty HSV-2.

Objawy opryszczki może złagodzić roztwór chlorowodorku benzydaminy. Można wykonać nim irygację pochwy lub zastosować go do przemywania zewnętrznych narządów płciowych. Ulgę przynoszą leki przeciwbólowe (jak paracetamol, ibuprofen), maści znieczulające (np. z lidokainą) i zimne okłady. Należy zadbać również o prawidłową higienę intymną. W przypadku bólu w czasie oddawania moczu, można wspomagać się ciepłymi kąpielami i polewaniem ujścia cewki moczowej ciepłą wodą. Pacjent powinien zachować wstrzemięźliwość seksualną do czasu ustąpienia zmian skórnych.

Na obecny moment nie istnieje forma leczenia, która prowadziłaby do całkowitego wyleczenia i wyeliminowania wirusa z organizmu. W epizodach pierwotnych i nawrotowych stosuje się leki przeciwwirusowe (acyklowir), które hamują namnażanie wirusa HSV typu 1 i 2. Co ważne, niektórym pacjentom cierpiącym z powodu częstych nawrotów opryszczki zaleca się przyjmowanie leku codziennie.


  • Biało-Wójcicka E, Majewski S, Łoza K. Opryszczka genitalna – profilaktyka zakażeń wirusem opryszczki, Przegląd Dermatologiczny. 2015;102(1):1-7 [dostęp: 10.11.2019] https://www.termedia.pl/Prace-specjalne-Opryszczka-genitalna-profilaktyka-zakazen-wirusem-opryszczki,56,24647,1,0.html

Przeczytaj inne porady

Kup online