Higiena intymna – czego unikać, o czym pamiętać?

Infekcje intymne przynajmniej raz w życiu dotykają większość kobiet. Co ważne, mogą rozwijać się z różnych powodów. Sprzyja im m.in. osłabienie odporności, antybiotykoterapia, zaburzenia hormonalne, zaniedbania dietetyczne, lecz także błędy w higienie osobistej. Jak ich uniknąć? O co warto zadbać? Na jakie środki postawić?

Dlaczego dbanie o higienę intymną jest tak ważne?

Pielęgnacja ciała to nie tylko skupianie się na ładnym wyglądzie, lecz także troska o zdrowie. Styl życia oraz sposób dbania o higienę odbijają się na naszym samopoczuciu, a zaniechania w tym zakresie mogą doprowadzić do rozwoju infekcji. Nie każda z nich daje objawy, jednak często zakażenie wiąże się z pieczeniem, swędzeniem, upławami, nieprzyjemnym zapachem sfer intymnych i ogólnym dyskomfortem. W większości przypadków są to infekcje bakteryjne lub grzybicze, które wymagają odpowiedniej diagnostyki oraz leczenia – stąd też niezwykle ważne są regularne kontrole ginekologiczne. 

Ryzyko infekcji układu płciowego niewątpliwie zmniejsza odpowiednia, staranna i przeprowadzana przy użyciu korzystnych dla flory bakteryjnej kosmetyków higiena sfer intymnych. Jak o nią dbać? Przede wszystkim należy unikać:

• zbyt częstego podmywania się – regularne zabiegi higieniczne to podstawa, jednak nie można przesadzać, ponieważ w ten sposób pozbywamy się naturalnej bariery ochronnej. Dwa razy dziennie wystarczy, aby czuć się czysto i świeżo. Wyjątkiem są dni menstruacji, kiedy możesz podmywać się częściej;
• używania niewłaściwych kosmetyków – żele lub płyny do higieny intymnej o kwaśnym pH to specjalistyczne kosmetyki, po które warto sięgać. Błędem jest natomiast podmywanie się kosmetykami wzbogaconymi o barwniki lub dodatki zapachowe. Systematyczne wylegiwanie się w wannie z pieniącym się i pachnącym płynem do kąpieli również może podrażnić i wysuszyć miejsca intymne, dlatego pozwalaj sobie na nie tylko od czasu do czasu, a na co dzień wybieraj prysznic. Nie używaj też w miejscach intymnych peelingów, dezodorantów czy nieprzeznaczonych do tych obszarów środków do depilacji – one także mogą mieć działanie podrażniające;
• perfumowanych wkładek higienicznych, podpasek, tamponów – lepiej omijać je szerokim łukiem, ponieważ mogą sprzyjać infekcjom intymnym. Co więcej, narażają też sfery intymne na reakcje alergiczne, które mogą przebiegać ze świądem, pieczeniem, zaczerwienieniem, obrzękiem etc.;
• niewłaściwego wycierania miejsc intymnych – należy zawsze wycierać się od przodu do tyłu, wówczas nie przeniesiesz do waginy bakterii z okolic odbytnicy;
• przegrzewania i wilgoci – wspomniane wcześniej gorące kąpiele czy sauna to przyjemności, które powinny mieć charakter okazjonalny. Mogą przyczyniać się do rozwoju infekcji. Postaraj się także zawsze wymieniać zawilgoconą bieliznę (np. po wyjściu z basenu) i brać prysznic, gdy mocno się spocisz (np. po ćwiczeniach, siłowni);
• używania gąbek oraz myjek – stanowią znakomite miejsce do rozwoju bakterii i grzybów. Ich stosowanie w okolicach intymnych może więc łatwo przenieść patogeny do dróg rodnych. Srom myj bezpośrednio dłonią, a osuszaj innym ręcznikiem niż ten, który stosujesz do reszty ciała lub jednorazowym ręcznikiem papierowym;
• niewłaściwego ubioru – higiena intymna obejmuje także używanie odpowiedniej bielizny oraz ubrań. Pamiętaj więc, aby wybierać bieliznę z oddychających materiałów (z jedwabiu lub bawełny) oraz przewiewne i luźne ubrania. Unikaj zbyt częstego noszenia rajstop, dopasowanych dżinsów, legginsów czy odzieży sportowej, typu spodenki kolarskie. Jeśli zaś chodzi o noc, najlepiej spać bez żadnej bielizny;
• zaniedbań związanych z życiem seksualnym – wszelkie zaniedbania w tym obszarze mogą bardzo niekorzystnie odbić się na zdrowiu, a w skrajnych przypadkach skończyć się ciężką chorobą zakaźną. Dlatego stroń od przygodnych kontaktów seksualnych, a jeśli Ci się zdarzają, zawsze używaj prezerwatywy. Chcąc ograniczyć ryzyko infekcji pęcherza moczowego, które czasami zdarzają się kobietom po współżyciu z nowym partnerem lub po długiej przerwie od aktywności seksualnej, postaraj się po odbyciu stosunku oddać mocz, dzięki czemu usuniesz część bakterii, które przedostały się do Twojej pochwy. Ten sposób nie daje stuprocentowej gwarancji, że unikniesz infekcji, ale pomaga zmniejszyć ich prawdopodobieństwo.

Higiena intymna w czasie miesiączki

Podczas menstruacji odpowiednia troska o zasady higieny intymnej jest szczególnie ważna. Krew stanowi znakomite środowisko do rozwoju chorobotwórczych drobnoustrojów – do tego dochodzi też wilgoć oraz brak przepływu powietrza w przypadku stosowanych w tym czasie środków higienicznych. Badania jasno wskazują, że w czasie trwania miesiączki oraz zaraz po jej zakończeniu obserwuje się większą ilość bakterii z gatunku Gardnerella vaginalis, które są odpowiedzialne m.in. za bakteryjna waginozę, a także mniejszą ilość Lactobacillus – te zaś są dla nas bardzo korzystne, stąd ich niski poziom znacznie zwiększa ryzyko infekcji.

Pamiętaj więc o regularnej wymianie podpasek, wkładek oraz tamponów – ostatni ze środków wzbudza często kontrowersje. Dane wskazują jednak, że prawidłowo stosowane nie wywołują patogennych zmian ani w mikroflorze pochwy, ani też w jej nabłonku czy nabłonku szyjki macicy. Badanie dowodzą także, że stosowanie tamponów nie wiąże się z większą występowalnością bakteryjnej waginozy w porównaniu z używaniem podpasek. Podobne wyniki odnosiły się również do grzybicy pochwy. Postawą w tym zakresie jest jednak pamiętanie o dokładnym myciu rąk przed każdą aplikacją tamponu oraz po niej, niezostawianie go w pochwie na okres dłuższy niż 8 godzin (wskazana jest wymiana co 4 godziny lub częściej, jeśli np. kobieta korzystała z basenu), a także jak najlepsze dopasowanie chłonności tamponu – powinna być jak najmniejsza w odniesieniu do obfitości krwawienia menstruacyjnego.

Warto jednak zaznaczyć, że używanie tamponów nie jest wskazane u kobiet już chorujących na infekcje intymne – zwłaszcza nawracające – oraz u pań zmagających się z problemem suchości pochwy. Zastanawiając się zaś nad stosowaniem tamponów u dziewcząt oraz kobiet, które nie doświadczyły jeszcze inicjacji seksualnej – nie ma ku temu przeciwwskazań. Jeśli jednak pojawia się związana z tym bolesność czy trudność w aplikacji, lepiej z nich zrezygnować lub skonsultować sprawę z ginekologiem.

Higiena intymna a podróż – jak sobie radzić?

Zmiana warunków, w jakich przebywamy, często wpływa także na zmianę naszej higienicznej rutyny. Należy na nią bacznie uważać, zwłaszcza jeśli jesteśmy pod namiotem, nie mamy możliwości codziennego prysznica czy przez kilka dni musimy przebywać w tej samej bieliźnie – starajmy się tego unikać i jeśli to tylko możliwe zmieniajmy ubranie na świeże, czyste i przepuszczające powietrze. 

Warto postawić także na jednorazowe chusteczki przeznaczone właśnie do higieny intymnej. Zwróćmy jednak uwagę na środki, jakimi są nasączane. Najlepiej wybierać preparaty antyalergiczne lub powstałe na bazie jak najbardziej naturalnych substancji. Perfumowane, sztuczne chusteczki potrafią negatywnie wpłynąć na florę bakteryjną pochwy lub też naruszyć barierę skórną i wywołać reakcję alergiczną. 

Antykoncepcja i higiena

Wspomnianą wyżej reakcję alergiczną mogą wywołać także niektóre środki antykoncepcyjne, np. prezerwatywy, środki plemnikobójcze czy preparaty, takie jak żele i kremy, które zawierają w swoim składzie alkohol. Jeżeli obserwujemy u siebie niepokojące objawy, odstawmy dany środek, a jeśli symptomy nie miną lub nasilą się, koniecznie skonsultujmy to z lekarzem ginekologiem lub dermatologiem. 

Przyglądając się bliżej prezerwatywom, należy pamiętać o prawidłowym użytkowaniu. Po pierwsze, zapewni to skuteczną ochronę przed ciążą oraz chorobami przenoszonymi drogą płciową, a po drugie, zmniejszy ryzyko wszelkich innych infekcji. Prezerwatywy zawsze powinny być używane tylko jeden raz, a jeżeli wydaje nam się, że są uszkodzone, nie używajmy ich wcale i sięgnijmy po nowe opakowanie. Co więcej, jeżeli przy korzystaniu z nich chcemy użyć środków nawilżających, stawiajmy przede wszystkim na te, które zrobiono na bazie wody, zrezygnujmy tym samym z lubrykantów bazujących na tłuszczach. Przed założeniem prezerwatywy pamiętajmy też, by zawsze myć ręce, a najlepiej także narządy płciowe obojga partnerów. 

Higiena intymna w ciąży – warto wiedzieć

Zmiany hormonalne w okresie ciąży wpływają m.in. na zmianę pH pochwy. Sprzyja to rozwojowi infekcji intymnych, zwłaszcza zakażeniom grzybiczym i bakteryjnym, które mogą być niebezpieczne nie tylko dla przyszłej matki, lecz także dziecka. Odpowiednia higiena intymna zmniejsza to ryzyko.

Kobiety ciężarne powinny więc szczególnie uważać na wymienione wyżej wskazówki. Muszą pamiętać o odpowiednim podcieraniu się oraz myciu – od przodu do tyłu, kosmetykach mających minimum pH 5,5 (warto postawić także na środki zawierające w swoim składzie kwas mlekowy, który dodatkowo wesprze florę bakteryjną pochwy) oraz niestosowaniu gąbek ani myjek do oczyszczania okolic intymnych. 

Co istotne, warto zaznaczyć, że w okresie ciąży często obserwuje się obfitszą wydzielinę z pochwy, która wykazuje działanie chroniące układ rodny przed drobnoustrojami. W trakcie mycia nie powinno się więc nadmiernie oczyszczać z owego śluzu poprzez wkładanie palca do pochwy. Co więcej, może to łatwo przenieść patogeny z odbytu czy układu oddechowego. 

Podsumowując, dobry płyn do higieny intymnej, właściwy ubiór, unikanie środków drażniących i sprzyjających infekcjom to proste, a jednocześnie skuteczne sposoby służące zachowaniu zdrowia intymnego. Pamiętaj jednak, że w przypadku wystąpienia niepokojących objawów, warto jak najszybciej rozpocząć leczenie.

---

• Dębski, R., Kotarski, J., Paszkowski, T., Poręba, R., Spaczyński, M., Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące stosowania probiotyku w tamponie ellen®, Ginekologia Polska 2012, 83, 633-638 [dostęp: 24.11.2019] https://journals.viamedica.pl/ginekologia_polska/article/view/46160/32949

• Olek-Hrab, K., Jenerowicz, D., Osmola-Mańkowska, A., Polańska, A., Teresiak-Mikołajczak, E., Silny, W., Adamski, Z., Wybrane dermatozy sromu, Ginekologia Polska 2013,84, 959-965 [dostęp: 24.11.2019] https://journals.viamedica.pl/ginekologia_polska/article/view/45963/32754