Dyspareunia – jakie są przyczyny bólu podczas stosunku i jak go pokonać?

Data: 6 kwietnia 2018, autor: Lek. Marta Dąbrowska

Młoda para leży w łóżku, odwracają się od siebie

Dyspareunia wiąże się z bólem podczas współżycia, który pojawia się w obrębie narządów płciowych oraz miednicy (ból może występować także przed stosunkiem i po nim). To jedno z zaburzeń seksualnych, którego źródła mogą mieć podłoże zarówno somatyczne, jak i psychiczne. Znalezienie przyczyny determinuje więc sposób leczenia.

Dyspareunia – co warto wiedzieć

Przyczyny dyspareunii są w wielu przypadkach mieszane, co oznacza, że zawierają zarówno komponent biologiczny, jak i psychoseksualny. Nieraz czynniki wywołujące ból podczas próby penetracji wiążą się także z daną relacją i występującymi w niej zachowaniami seksualnymi. Stąd też w procesie diagnostycznym należy bardzo dokładnie przyjrzeć się wszystkim aspektom problemu.

Co ważne, przypuszcza się, że bolesne stosunki dotyczą ok. 8-22 proc. kobiet. Ból przez nie odczuwany może pojawiać się na różnych etapach współżycia – podczas wkładania penisa do pochwy, w czasie penetracji, w trakcie głębokich i gwałtownych ruchów. Może towarzyszyć mu także pieczenie. Istotność czynnika psychicznego podkreśla zaś fakt, że w niektórych przypadkach ból jest odczuwany tylko podczas współżycia z konkretnymi partnerami lub też w wybranych okolicznościach.

Przyczyny somatyczne bólu podczas współżycia

  • Endometrioza – guzki pojawiające się w przebiegu choroby są podczas stosunku drażnione, ból może trwać nawet dzień-dwa po stosunku.
  • Skutki uboczne radioterapii.
  • Powikłania po zabiegach operacyjnych w obrębie układu rozrodczego – także związane np. w porodem przez cesarskie cięcie.
  • Infekcje intymne lub choroby przenoszone drogą płciową – pojawienie się nietypowej wydzieliny z pochwy, swędzenie lub pieczenie narządów płciowych, ból podbrzusza (w tym ból w podbrzuszu podczas stosunku), krwawienie między miesiączkami – tego typu objawy koniecznie skonsultuj z lekarzem.
  • Zapalenie szyjki macicy – oprócz bólu podczas stosunku jego objawem może być śluzowo-ropna wydzielina i krwawienia między miesiączkami.
  • Mięśniaki macicy – to łagodne guzy, z którymi mogą wiązać się nieprzyjemne objawy, takie jak właśnie ból brzucha podczas stosunku lub po jego zakończeniu.
  • Choroby układu moczowego.
  • Suchość pochwy.
  • Nieprawidłowości w budowie anatomicznej, np. agenezja pochwy.
  • Zaburzenia hormonalne – np. spadek estrogenów, co może skutkować powodującą ból suchością pochwy.
  • Skurcz mięśni ścian macicy, który może rozszerzać się także na okoliczne obszary.
  • Wulwodynia – ból sromu, którego źródła są niejasne.
  • Torbiele jajników – kłopoty mogą sprawiać zarówno pojedyncze, jak i liczne torbiele, związane z zespołem policystycznych jajników.
  • Hemoroidy.
  • Menopauza.
  • Ból podczas stosunku w czasie ciąży może być objawem m.in. ciąży pozamacicznej – jeśli odczuwasz nietypowe dolegliwości ciążowe, koniecznie skonsultuj je z ginekologiem.
  • Zbyt szybkie rozpoczęcie współżycia po porodzie lub zabiegu ginekologicznym – w tych przypadkach wymagany jest czas na regenerację. Zapytaj swojego lekarza, kiedy możesz bezpiecznie (i bezboleśnie) wrócić do dawnej aktywności seksualnej.

Przyczyny psychologiczne bólu podczas współżycia

  • Zaburzenia nastroju.
  • Zaburzenia lękowe – może rozwinąć się też wtórny lęk przed współżyciem (jeśli jest bolesne, to zakładam, że kolejne zbliżenie też takie będę, w związku z czym nieraz pojawia się lęk nawet na samą myśl o seksie).
  • Inne zaburzenia psychiczne.
  • Inne, współistniejące zaburzenia seksualne, np. pochwica, która wiąże się z niekontrolowanym skurczem mięśni pochwy, co może wręcz uniemożliwiać wprowadzenie członka.
  • Nadmierny stres (napięcie w różnych obszarach życia – praca, szkoła, dzieci – może przekładać się na trudności ze współżyciem).
  • Niska samoocena, kompleksy związane z ciałem.
  • Negatywne przekonania na temat seksu i intymności (np. przekonanie, że nie wolno czerpać radości z bliskości fizycznej).
  • Złe doświadczenia związane z kontaktami seksualnymi (np. bardzo bolesna inicjacja seksualna).
  • Doświadczenia nadużyć seksualnych.

Nieprzygotowanie do współżycia

Bolesność odczuwana podczas stosunku może wiązać się również z nieodpowiednim przygotowaniem do współżycia. Kobiece narządy muszą być dobrze nawilżone, aby mogło dojść do bezbolesnej penetracji. Zdarza się jednak, że gra wstępna przed stosunkiem była za krótka, czego skutkiem może być niewystarczające nawilżenie. 

Dyspareunia może wynikać także z problemów w danej relacji, np. braku komponenty emocjonalnej, zbyt małej atrakcyjnością danego mężczyzny lub kobiety czy konfliktów w związku (z przemocą włącznie). Istotne znaczenie może mieć również trudność we współdziałaniu podczas współżycia, czyli niedopasowanie partnerów.  

Proces diagnostyczny dyspareunii 

Przede wszystkim należy zacząć od wizyty u lekarza ginekologa. Istotne znaczenie ma w tym przypadku dogłębny wywiad z pacjentką. Ważne są w nim m.in. informacje dotyczące ewentualnych operacji czy też zabiegów w okolicach krocza, z porodem włącznie. Jeżeli pacjentka leczy się na inne choroby, w tym psychiczne, także należy przekazać tę wiedzę lekarzowi.

Specjalista wykonuje również badanie ginekologiczne (u kobiet z dyspareunią przeprowadzenie go przy pomocy wziernika może niestety wiązać się z bólem). Sprawdzana jest także reaktywność mięśni znajdujących się w okolicy pochwy kobiety. Lekarz zazwyczaj zleca też badanie USG oraz testy laboratoryjne, w tym oznaczenie poziomu różnego rodzaju hormonów.

W przypadku dyspareunii ginekolog może wskazać również konsultacje z innymi specjalistami, np. z psychologiem, seksuologiem, psychoterapeutą czy psychiatrą. Co ważne, pomocne może okazać się w tym przypadku nie tylko indywidualne wsparcie kobiety, lecz także konsultacja pary. 

Jak leczyć dyspareunię?

Wszystko zależy od źródła problemu. Jeśli kobieta ma zdiagnozowane schorzenie somatyczne, to właśnie nim należy zająć się w pierwszej kolejności. Jeżeli to infekcja – konieczne jest zastosowanie leków. Jeśli to zaburzenia hormonalne – należy farmakologicznie przywrócić równowagę w tym zakresie. Zdarza się, że już tego typu interwencje zmniejszą ból lub wręcz całkowicie go wyeliminują. 

Biorąc pod uwagę powyższe, nawet jeżeli w danym przypadku dyspareunii wskazane jest przede wszystkim leczenie somatyczne, mimo wszystko warto pochylić się także nad aspektem psychologicznym oraz relacyjnym. Przydatne jest poznanie technik relaksacyjnych, które ułatwią rozluźnienie mięśni oraz dadzą przestrzeń na cieszenie się ze zbliżenia – bo każdy powinien mieć taką możliwość.


  • Painful Sex in Women. https://www.webmd.com/sexual-conditions/guide/female-pain-during-sex#1 Data dostępu: 30.03.2018
  • Pain during or after sex. https://sexualadviceassociation.co.uk/pain-during-or-after-sex/ Data dostępu: 30.03.2018
  • Scaccia A.Endometriosis and Sex: How to Get Busy Pain-Free. https://www.healthline.com/health/womens-health/endometriosis-and-sex Data dostępu: 30.03.2018
  • Painful intercourse (dyspareunia). https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/painful-intercourse/symptoms-causes/syc-20375967 Data dostępu: 30.03.2018

Przeczytaj inne porady

Kup online