Pierwsza wizyta u ginekologa – czego się spodziewać?

Regularne wizyty u ginekologa dla każdej kobiety powinny być rutynowym obowiązkiem. Niestety, dane wskazują, że wiele pań zgłasza się na tego typu kontrole sporadycznie (18 proc.), a część dojrzałych już młodych kobiet nigdy nie była jeszcze u specjalisty (8,3 proc. – w większości kobiety w wieku 16-25 lat). Kiedy więc powinna odbyć się pierwsza wizyta u ginekologa i czego się po niej spodziewać? 

Pierwsza wizyta u ginekologa – warto wiedzieć

Okres dojrzewania to czas, kiedy młoda kobieta po raz pierwszy powinna wybrać się na konsultację ginekologiczną – wskazuje się, że najlepiej, aby pierwsza wizyta u ginekologa miała miejsce w wieku 12-15 lat (w Polsce najczęściej odbywa się w przedziale wiekowym 16-19 lat). Może być to jednak trudne i wiązać się z wieloma emocjami, ponieważ badanie ginekologiczne, jak i rozmowa na związane ze zdrowiem narządów płciowych tematy, są bardzo intymne. Stąd też ważne, aby pacjentka była przygotowana przez matkę lub inną bliską jej kobietę, rozumiała powód wizyty, nie bała się zadawania pytań oraz co najważniejsze, czuła się jak najbardziej komfortowo i bezpiecznie. 

Co istotne, jeżeli pierwsza wizyta u ginekologa ma miejsce jeszcze przed osiągnięciem pełnoletniości, pacjentce towarzyszy opiekun. Jeżeli zaś chodzi o samo przeprowadzenie badania, może się ono odbyć bez jego obecności, co wymaga jednak zgody owego opiekuna – jak i wszystkie przeprowadzane wtedy procedury (sytuacja zaczyna wyglądać inaczej po ukończeniu 16. roku życia. Wtedy wymagana jest zgoda zarówno opiekuna, jak i samej pacjentki). 

Cel pierwszej wizyty u ginekologa

Jeżeli pierwsza wizyta u ginekologa odbywa się u osoby dopiero wkraczającej w wiek dojrzewania, powinna skupić się przede wszystkim na edukacji w zakresie fizjologii kobiecej, seksualności oraz metod antykoncepcji – chociaż oczywiście te informacje powinny być dostosowane do wieku dziewczynki. Istotne jest wtedy także ocenienie przebiegu cyklu menstruacyjnego (stąd też dobrze, aby pierwsza wizyta odbyła się już po rozpoczęciu miesiączkowania) oraz zachęcenie opiekunów pacjentki do wykonania u niej szczepienia przeciwko wirusowi HPV. 

Wizyta powinna odbyć się także w momencie, gdy pojawiają się u młodej pacjentki niepokojące objawy: 

• krwawienia z dróg rodnych, 
• bóle podbrzusza, 
• zaburzenia miesiączkowania,
• nieprawidłowości w rozwoju narządów płciowych,
• infekcje intymne,
• podejrzenie molestowania seksualnego
• i inne.

Jak przebiega pierwsza wizyta u ginekologa?

Pierwsza wizyta u ginekologa rozpoczyna się od wywiadu z pacjentką, który może zawierać informacje dotyczące pierwszej i ostatniej miesiączki, inicjacji seksualnej, ewentualnie stosowanej antykoncepcji, przebytych infekcji oraz dane o ogólnym stanie zdrowia, w tym o stresie psychicznym oraz stosowanych dietach odchudzających (jeżeli występuje z tego powodu zanik miesiączki, może pojawić się podejrzenie o zaburzenia odżywiania). 

Badanie ogólne pozwala zaobserwować m.in. stadium rozwoju płciowego, w tym rodzaj owłosienia. Jeśli zaś chodzi o badanie ginekologiczne, rozpoczyna się ono od oceny zewnętrznych narządów płciowych, lekarz poddaje obserwacji także obecność oraz rodzaj wydzieliny z pochwy, a jeżeli uzna to za wskazane, może pobrać wymaz do badania bakteriologicznego. Lekarz może zlecić też wykonanie badań laboratoryjnych, w celu sprawdzenia m.in. poziomu hormonów.

Co ważne, jeżeli pacjentka jest młodą dziewczynką lub jest nieaktywna seksualnie, badanie mające na celu sprawdzenie wewnętrznych narządów rodnych wykonuje się głównie poprzez odbyt. Przydatne może być też wykonanie badania ultrasonograficznego, które pozwala ocenić rozwój narządów, czy w razie podejrzeń wykryć ewentualne torbiele lub guzy. Badanie to można wykonać przez powłokę brzuszną (wymagane jest wtedy wypełnienie pęcherza) lub per rectum. U dziewcząt, które rozpoczęły już aktywność seksualną, wykonuje się je głowicą dopochwową. 

Kontrola ginekologiczna – jak wyglądają późniejsze wizyty?

Każda kobieta powinna co najmniej raz w roku udać się na kontrolną wizytę do ginekologa. Pierwsza powinna odbyć się w opisanym wyżej wieku, zaś ostatnia? Nie ma górnej granicy – wiele pacjentek kończy swoje regularne wizyty na ostatnim porodzie, po menopauzie czy po zabiegu usunięcia wewnętrznych narządów rodnych, co jest poważnym błędem. Należy pamiętać, że im kobieta jest starsza, tym bardziej wzrasta ryzyko zachorowania na nowotwory nie tylko narządów rodnych wewnętrznych, takich jak jajnik czy błona śluzowa macicy, lecz także np. na nowotwory sromu.

Kontrole zwykle wyglądają podobnie, jak wspomniana wcześniej pierwsza wizyta u ginekologa – rozpoczynają się od wywiadu z pacjentką, by następnie skupić się na odpowiednim badaniu przedmiotowych. Ginekolog dokładnie ogląda wtedy zewnętrzne narządy rodne w poszukiwaniu jakichkolwiek patologii, a następnie przeprowadza badanie dwuręczne – lekarz wprowadza jeden lub dwa palce jednej ręki do pochwy, a jednocześnie drugą ręką uciska powłoki brzuszne, co pozwala na wstępną ocenę struktury pochwy, szyjki macicy, trzonu macicy i jajników. Podczas rutynowej wizyty u ginekologa najczęściej przeprowadza się także badanie cytologiczne i USG przezpochwowe, które umożliwia dużo dokładniejszą ocenę narządów wewnętrznych niż podczas klasycznego badania dwuręcznego.

Badanie USG jest również rutynowym badaniem przeprowadzanym w okresie ciąży. Wówczas ocenę płodu przeprowadza się przede wszystkim podczas USG wykonywanego przez powłoki brzuszne, a USG przezpochwowe wykonuje się jedynie na wczesnym etapie ciąży lub później, w celu oceny postępu skracania i rozwierania szyjki macicy przed porodem.

Ważne badania kontrolne – cytologia

Cytologia polega na pobraniu wymazu z obszaru szyjki macicy. Następnie, w poszukiwaniu cech nowotworzenia, obserwuje się pobrane komórki pod mikroskopem. Jest to badanie bezbolesne i bezpieczne nawet w czasie ciąży. Stosuje się je przesiewowo w kierunku wykrywania nowotworów szyjki macicy, bo regularnie wykonywane pozwala wykryć początkowe stadia choroby, co znacząco poprawia rokowanie. Po raz pierwszy powinno się rozpocząć jego wykonywanie w wieku 20-25 lat, chyba że młoda kobieta wcześniej doświadczyła inicjacji seksualnej – wtedy badanie należy wykonać maksymalnie 3 lata po rozpoczęciu współżycia. 

Co istotne, pomimo że w Polsce program badań cytologicznych jest refundowany – kobiety w przedziale wiekowym 25-69 lat co 3 lata mogą wykonać bezpłatne badanie – wciąż wielu lekarzy z innych krajów europejskich przyjeżdża do nas oglądać przypadki zaawansowanych nowotworów szyjki macicy, których w ich państwach się już nie obserwuje. Dlaczego tak się dzieje? Wiąże się to z jednej strony z brakiem edukacji, z drugiej ze wstydem i uprzedzeniami przed badaniem ginekologicznych, co hamuje kobiety przed konieczną kontrolą. Stąd tak ważne jest zapewnienie młodej dziewczynie komfortowej pierwszej wizyty u ginekologa – by na przyszłość miała dobre skojarzenia, nie bała się i wynosiła wiedzę ze sprawdzonych lekarskich źródeł. 

Rodzaje badań ginekologicznych – infografika

---

• Skrzypulec-Plinta, V., Drosdzol-Cop, A., Stanowisko Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego – Pierwsza wizyta osoby małoletniej u lekarza ginekologa, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2016 tom 1, nr 2, s. 83–85 [dostęp: 22.11.2019] https://journals.viamedica.pl/ginekologia_perinatologia_prakt/article/download/48899/35931

• Piróg, M., Podgórniak, M., Putowski, M., Zawiślak, J., Sadowska, M., Padała, O. Opieka ginekologiczna wśród młodych kobiet w Polsce z zastosowaniem technologii medycznych, European Journal of Medical Technologies 2014; 3(4): 17-23 [dostęp: 22.11.2019] http://www.medical-technologies.eu/upload/04_opieka_ginekologiczna_wsrod_mlodych_kobiet_w_polsce_z_zastosowaniem_technologii_medycznych_-_pirog.pdf