Wymaz z pochwy – w jakich okolicznościach powinno się go wykonać? Jak przygotować się do badania?

Wymaz z pochwy to badanie czystości pochwy, pozwalające ocenić florę bakteryjną, a także wykluczyć nieprawidłowości w postaci stanów zapalnych i wszelkiego rodzaju zakażeń. Przeprowadzone badanie umożliwia również określenie, z jakiego rodzaju infekcją mamy do czynienia: bakteryjną czy grzybiczą. Wymaz z pochwy jest badaniem bezpiecznym, bezbolesnym, które może być wykonywane u kobiet w każdym wieku. Jest też elementem diagnostyki u kobiet ciężarnych. Wymaz z pochwy w ciąży jest bardzo ważnym badaniem, gdyż wszelkie infekcje intymne są niebezpieczne dla płodu i mogą prowadzić do przedwczesnych porodów czy poronień, stąd tak duże znaczenie omawianego badania.

Co to jest wymaz z pochwy?

Wymaz z pochwy inaczej nazywany bywa oceną biocenozy pochwy, badaniem czystości pochwy, badaniem flory pochwy. Jest jednym z ważniejszych ginekologicznych badań służących ocenie prawidłowości środowiska pochwy. Pozwala wykryć stany zapalne, zakażenia i określić ich pochodzenie. Prawidłowa flora bakteryjna pochwy to przede wszystkim pałeczki kwasu mlekowego, czyli pałeczki Lactobacillus (głównie L.acidophilus, L.fermentum, L.plantarum, L.delbrueckii, L.rhamnosus). Utrzymanie właściwej biocenozy pochwy umożliwia ochronę przed atakiem patogennych szczepów powodujących infekcje w drogach rodnych. Kwaśne środowisko pochwy jest nieprzychylne dla drobnoustrojów chorobotwórczych i uniemożliwia im osiedlenie się. Każde, choćby najmniejsze, zaburzenie składu flory bakteryjnej pochwy może prowadzić do powstawania stanów zapalnych. Pobranie wymazu z pochwy oraz jego ocena pozwalają rozpoznać problem i jak najszybciej wdrożyć odpowiednie leczenie.

Kiedy powinien być wykonany wymaz z pochwy?

Badanie na czystość pochwy można wykonać u kobiety w każdym wieku. Standardem jest wykonanie wymazu z pochwy w ciąży. Co powinno zaniepokoić i skłonić do wizyty u ginekologa? Kiedy zrobić wymaz z pochwy? Najczęstszymi objawami, które obserwują u siebie pacjentki zgłaszające się do gabinetów ginekologicznych, są:

• świąd i pieczenie w okolicy pochwy, sromu,
• upławy, wydzielina z dróg rodnych,
• ból, pieczenie podczas oddawania moczu,
• parcie na pęcherz moczowy.

Pobranie wymazu z pochwy zalecane jest także podczas leczenia stanów zapalnych, w celu weryfikacji skuteczności wdrożonej terapii. Diagnostyka wymazu z pochwy konieczna jest u kobiet będących w ciąży, ponieważ są one znacznie bardziej narażone na infekcje intymne. Wahania hormonalne, jakim podlegają w ciągu 9 miesięcy, nie pozostają bez wpływu na środowisko pochwy. Co ważne, zaniedbana lub przeoczona infekcja dróg rodnych może mieć poważne konsekwencje, z poronieniem czy przedwczesnym porodem na czele. Badanie GBS, czyli wymaz z pochwy w kierunku zakażenia paciorkowcem z grupy GBS, powinno zostać wykonane u każdej ciężarnej. Wymaz z pochwy i odbytu wykonuje się także przed samym porodem. Jest to niezmiernie istotne, ponieważ drobnoustroje mogłyby przenieść się podczas porodu z matki na dziecko, wywołując zapalenie płuc lub opon mózgowych. Bakteria ta występuje u nawet 30% zdrowych, niemających objawów infekcji, kobiet. Dla nich nie stanowi żadnego zagrożenia, zaś dla dziecka może być niebezpieczna, zagrażać jego zdrowiu, a nawet życiu. Paciorkowce GBS bytują naturalnie w przewodzie pokarmowym, skąd czasem przenoszą się do pochwy czy ujścia cewki moczowej. Bakteriologiczny wymaz z pochwy należy wykonać u każdej ciężarnej, a szczególnie u tych narażonych na przedwczesny poród, chorych na cukrzycę, a także u kobiet, które w przeszłości urodziły zakażone dziecko. Pacjentki z dodatnim wynikiem wymazu z pochwy w kierunku GBS poddawane są antybiotykoterapii po rozpoczęciu porodu. Wcześniejsze podanie leków nie ma uzasadnienia i jest nieskuteczne (drobnoustroje powracają szybko po zaprzestaniu kuracji).

Czytaj również: Nawrotowe infekcje pochwy – przyczyny i leczenie

Jak należy przygotować się do wymazu z pochwy?

Do badania na czystość pochwy należy odpowiednio się przygotować, co oznacza, że na dwa dni przed planowanym wymazem pochwy trzeba powstrzymać się od kontaktów płciowych. W wyznaczonym dniu panie powinny umyć okolice intymne, jednak bez użycia mydła czy żeli do higieny intymnej. Przed badaniem nie należy również stosować leków dopochwowych, przeprowadzać irygacji pochwy, używać środków odkażających, kremów czy maści. Wymaz z pochwy najlepiej pobierać w godzinach porannych, a jeśli zalecane jest także pobranie materiału z cewki moczowej, dobrze nie oddawać moczu przez 2-3 godziny przed wykonaniem badania. Wymaz z pochwy nie powinien być pobierany podczas krwawienia miesięcznego. Przed badaniem należy poinformować lekarza o ewentualnym stosowaniu antykoncepcji dopochwowej czy też o przeprowadzanym ostatnio leczeniu. Ważne, aby pamiętać, że wszelkie kosmetyki, preparaty użyte do higieny mogą zaburzać obraz flory bakteryjnej okolic intymnych.

Na czym polega wymaz z pochwy? Jak jest przeprowadzany?

Wymaz z pochwy jest badaniem bezpiecznym, bezbolesnym i nieinwazyjnym. Zdarza się jednak, że pacjentki z zaawansowanym stanem zapalnym mogą odczuwać pewien dyskomfort podczas pobierania wymazu. Badanie przeprowadzane jest w gabinecie ginekologicznym. Na czas pobierania wymazu pacjentka zajmuje miejsce w fotelu ginekologicznym, przygotowując się dokładnie tak samo, jak do zwykłego ginekologicznego badania. Badanie jest krótkie i polega na pobraniu przy pomocy specjalnego cienkiego wacika próbki materiału. Najczęściej pobiera się materiał z tylnego sklepienia pochwy, czasem konieczne jest pobranie wymazu z okolic cewki moczowej, a u ciężarnych (badanych pod kątem nosicielstwa paciorkowca  – GBS) także z odbytu. Pobrany materiał umieszczany jest w probówce ze specjalnym podłożem i przekazywany do laboratorium w celu zbadania. Czasem od razu rozprowadzany jest na szkiełku podstawowym, barwiony (metoda Grama) i badany pod mikroskopem. Wymaz z pochwy pozwala także określić pH pochwy. Czasem lekarz decyduje o wykonaniu wymazu z pochwy na posiew, czyli hodowli materiału na odpowiednim podłożu. Badanie służy ewentualnemu wyhodowaniu grzybów, bakterii czy pasożytów. Jednocześnie zaleca się wykonanie posiewu wymazu z pochwy z antybiogramem, co pozwala poznać wrażliwość drobnoustrojów na dany antybiotyk. To z kolei umożliwia skuteczną terapię.

Przeczytaj także: Podrażnienie pochwy – przyczyny, objawy, leczenie

Jak interpretować wyniki wymazu z pochwy?

Wymaz z pochwy poddany jest ocenie według czterostopniowej skali. Interpretacja wyników wymazu z pochwy nie jest więc skomplikowana.

• I stopień – obraz jest prawidłowy, widoczne są pałeczki kwasu mlekowego,
• II stopień – w polu widzenia znajdują się nie tylko pałeczki kwasu mlekowego, lecz także pojedyncze leukocyty i inne bakterie,
• III stopień – w obrazie widoczne są dość liczne leukocyty oraz bakterie, zaś śladowe ilości „dobrych” bakterii,
• IV stopień – w obrazie nie są widoczne pałeczki kwasu mlekowego, znajduje się dużo białych krwinek, bakterii chorobotwórczych, czasem drożdżaków lub rzęsistka pochwowego.

Pierwszy stopień oznacza więc prawidłową florę bakteryjną i brak infekcji, drugi występowanie lekkiej infekcji, zaś trzeci i ostatni to już przewaga bakterii chorobotwórczych i zaawansowane zmiany w biocenozie pochwy, wymagające leczenia. Na wyniki wymazu pochwy trzeba poczekać kilka dni (3-4).

Jakie choroby można wykryć za pomocą wymazu z pochwy?

Wymaz z pochwy służy ocenie biocenozy pochwy. Wszelkie odchylenia od normy w obrazie mogą świadczyć o infekcji miejsc intymnych (bakteryjnej, grzybiczej). Badanie pozwala na wykrycie licznych zakażeń dróg rodnych:

• chlamydioza – wymaz z pochwy na chlamydię daje odpowiedź na pytanie, czy pacjentka zmaga się z infekcją tego rodzaju; bakteria może powodować niedrożność jajowodów, zmniejszenie płodności, zwiększać ryzyko wystąpienia ciąży pozamacicznej,
• grzybica pochwy – wymaz z pochwy w kierunku Candida spp pozwala ocenić, czy w drogach rodnych nie szerzy się infekcja drożdżycowa, czyli kandydoza; grzybica pochwy to jedna z częstszych dolegliwości kobiecych, szacuje się, że ponad 70% pań przeszło choć raz zakażenie grzybicze,
• zakażenie bakterią Escherichia coli – infekcja jest szczególnie niebezpieczna dla kobiet w ciąży, objawami są upławy, ból przy oddawaniu moczu, pieczenie, świąd, a nawet dolegliwości ze strony układu pokarmowego,
• zakażenie Staphylococcus aureus – gronkowiec złocisty powodujący stan zapalny jest szczególnie niebezpieczny dla kobiet w ciąży, zakażenie wymaga szybkiego wdrożenia odpowiedniego leczenia.

Jakie leczenie może zaproponować lekarz?

Badanie wymazu z pochwy ma na celu wychwycenie wszelkich zachwiań w składzie flory bakteryjnej. Dopiero uzyskanie jednoznacznych wyników umożliwia wdrożenie skutecznego leczenia. Infekcje bakteryjne wymagają zastosowania antybiotykoterapii doustnej lub dopochwowej. Zakażenie grzybicze wiąże się z koniecznością podania odpowiednich preparatów przeciwgrzybiczych. Ponadto w stanach zapalnych pochwy zaleca się także stosowanie preparatów, które wykazują działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe, odkażające, a także znieczulające. Jednym z takich preparatów jest roztwór dopochwowy z chlorowodorkiem benzydaminy, pomaga leczyć dolegliwości intymne w postaci świądu, bólu, zaczerwienienia, upławów. Jedynym przeciwwskazaniem do jego stosowania jest nadwrażliwość na składniki.

Wymaz z pochwy a cytologia

Choć bardzo często panie mylą obydwa badania, wymaz z pochwy i cytologia to diagnostyka innego rodzaju schorzeń. Wymaz z pochwy, czyli ocena biocenozy pochwy, pozwala na wykrycie stanów zapalnych, zakażeń wywołanych przez drobnoustroje chorobotwórcze (grzyby czy bakterie). W ten sposób badane jest środowisko pochwy, skład mikroflory. Cytologia jest badaniem, które pozwala wykryć nieprawidłowe komórki szyjki macicy, które mogą świadczyć o stanach przed- lub nowotworowych. Cytologia jest więc obrazem komórek pobranych z tarczy szyjki macicy, podczas gdy wymaz obrazem drobnoustrojów bytujących w miejscach intymnych. Co ważne, pobrany materiał jest zupełnie inaczej przygotowywany do oceny. Oba badania są jednak niezwykle istotne ze względu na możliwość powikłań i późniejszych problemów, w przypadku niereagowania i nieleczenia jakichkolwiek nieprawidłowości dotyczących narządów płciowych.

Zobacz również: Rak sromu – objawy, diagnostyka, leczenie. Na co zwrócić uwagę?

---

• A.Reroń, M.Trojar-Podleśny: Zapalenie pochwy i szyjki macicy – problem wciąż aktualny, Ginekologia Praktyczna nr 3/2004, s.10-17.

• A. Nalewczyńska, A. Cendrowska, J. Kowalska, B. Szyszka: Zaburzenia biocenozy pochwy – postępowanie diagnostyczne oraz leczenie. Część I. Zakażenia bakteryjne, Ginekologia Praktyczna nr 3/2009, s. 33-36.