Zapalenie przydatków – przyczyny, objawy, sposoby leczenia

Zapalenie przydatków (infekcja obejmująca jajniki i jajowody z ang. pelvic inflammatory disease – PID) zwykle objawia się nasilonymi bólami podbrzusza, zaparciami, nudnościami, wymiotami, gorączką. Często dotyka młode pacjentki w wieku rozrodczym, prowadzące aktywne życie seksualne. Jakie są główne przyczyny zapalenia przydatków? Jak skutecznie leczyć tę typowo kobiecą przypadłość?

Przyczyny zapalenia przydatków

Przydatki to jajniki i jajowody wraz z więzadłami macicy. Jeśli chodzi o czynniki etiologiczne, zapalenie przydatków (określane również jako zapalenie narządów miednicy mniejszej) spowodowane jest głównie zakażeniem drobnoustrojami (bakteriami beztlenowymi i tlenowymi, najczęstsze patogeny to chlamydia, gronkowiec, paciorkowiec), które przedostają się do miednicy z pochwy. Znacznie rzadziej bakterie tworzą ogniska zapalne (docierając do przydatków poprzez układ krwionośny tzw. drogą zstępującą) w migdałkach, zatokach, zębach, czy wyrostku robaczkowym. Zakażenia pooperacyjne również mogą być przyczyną wystąpienia stanu zapalnego jajników i jajowodów. Co ciekawe, mniej narażone na chorobę są kobiety stosujące środki antykoncepcyjne.

Podstawowe czynniki ryzyka zapalenia przydatków to:

• poród,
• poronienie,
• czas połogu,
• założenie wkładki wewnątrzmacicznej,
• wyłyżeczkowanie kanału szyjki i jamy macicy,
• wielu partnerów seksualnych,
• zapłodnienie pozaustrojowe,
• histerosalpingografia (badanie HSG).

Stan zapalny przydatków może być również wynikiem zbyt wcześnie rozpoczętego życia seksualnego, u dziewcząt poniżej 16. roku życia naturalna flora pochwy nie jest jeszcze w pełni dojrzała, jak u kobiet dorosłych. 

Omawiana jednostka chorobowa może mieć postać ostrą, utajoną bądź przewlekłą. Ostre zapalenie przydatków rozwija się szybko, często jest mylone przez pacjentkę z objawami typowymi dla zapalenia wyrostka robaczkowego. Utajone zapalenie przydatków to najłagodniejsza postać choroby, przebiega bezobjawowo. Z kolei przewlekły stan chorobowy, jak sama nazwa wskazuje, ma tendencje do nawracania (rozwija się wolno), pacjentka ma zaburzenia miesiączkowania, może odczuwać ból przy współżyciu, pobolewanie podburza i mieć wrażenie ciężkości.

Przeczytaj również: Irygacja pochwy – na czym polega, jakie są przeciwwskazania i porady?

Objawy zapalenia przydatków

Pierwsze symptomy infekcji pojawiają się zwykle u pacjentek już po kilku dniach od zakażenia. Główne objawy zapalenia przydatków (narządów miednicy mniejszej) to:

• bóle podbrzusza (w tym ból podbrzusza po stosunku),
• bóle okolicy krzyżowej,
• ogólne osłabienie organizmu,
• upławy (szarawa, żółta lub brązowa wydzielina z pochwy),
• nudności,
• wymioty,
• stan podgorączkowy lub gorączka,
• biegunki.

Wiele kobiet lekceważy powyższe objawy lub mylnie sądzi, że są spowodowane zatruciem pokarmowym i zamiast do gabinetu ginekologicznego kieruje się do lekarza pierwszego kontaktu. Należy pamiętać, że zapalenie przydatków może przebiegać również bezobjawowo, dlatego warto wykonywać regularnie badania (w ramach profilaktyki zdrowotnej).

Zobacz także: Brązowa wydzielina z pochwy – o czym może świadczyć? Przyczyny brązowych plamień

Diagnostyka zapalenia przydatków

W rozpoznaniu zapalenia przydatków (ang. pelvic inflammatory disease – PID) wykonuje się badanie fizykalne u ginekologa, a także w razie wątpliwości diagnostycznych:

• morfologię krwi,
• CRP,
• USG miednicy,
• wymaz z pochwy i szyjki macicy.

Do rozpoznania zapalenia narządów miednicy mniejszej u pacjentki zwykle wystarcza podstawowe badanie ginekologiczne i ocena narządu rodnego z użyciem wziernika.

Jak leczyć zapalenie przydatków?

Jak wygląda leczenie tej kobiecej choroby? Ze względu na to, że zapalenie przydatków ma podłoże bakteryjne, wskazane jest podanie pacjentce doustnych antybiotyków i dopochwowych preparatów. Pomocne są również leki przeciwbólowe i przeciwzapalne (zawierające w swoim składzie ibuprofen czy paracetamol). W razie nasilonych objawów, które nie ustąpią po kilku dniach, zapalenie jajników i jajowodów może również wymagać hospitalizacji chorej i podawaniu leków drogą dożylną. Na czas choroby należy wstrzymać się od współżycia z partnerem. Trzeba też unikać wysiłku fizycznego, najlepiej odpoczywać w łóżku (prowadzić oszczędzający tryb życia).

Zapalenie przydatków a domowe sposoby

Jeśli chodzi o leczenie zapalenia przydatków domowymi sposobami, to warto zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu i stosować lekkostrawną dietę (jest wskazana przy wszelkich dolegliwościach brzusznych). Zwolennicy naturalnych metod muszą pamiętać że jest to działanie jedynie wspomagające leczenie farmakologiczne. Co jeszcze może pomóc? Kozłek lekarski wykazuje działanie rozkurczające, warto więc pić 2-3 razy dziennie napar na bazie tego dobroczynnego zioła. Ulgę może przynieść również masaż podbrzusza z użyciem olejków eterycznych (lawendowego, eukaliptusowego, sosnowego).

Jak zapobiegać zapaleniu przydatków?

Z kolei, aby zapobiec nawrotom choroby, należy szczególnie dbać o higienę intymną (używać żeli z kwasem mlekowym, przemywać okolice intymne ginekologicznym), ograniczyć wysiłek fizyczny oraz wzmocnić ogólną odporność organizmu, stosując zbilansowaną dietę (te działania zmniejszą ryzyko wystąpienia infekcji). Zaleca się nie korzystać często z basenu. Warto kilka razy dziennie się podmywać, unikać współżycia w czasie menstruacji, a także natychmiastowo zwalczać wszelkie stany zapalne (nie dopuszczać do ich rozwoju – w razie wystąpienia bólu jajnika, pieczenia przy oddawaniu moczu, upławów, nieprzyjemnego zapachu z pochwy czy krwawień  między miesiączkami – natychmiast zgłosić się do ginekologa).

Powikłania po zapaleniu przydatków

Jakie są najczęstsze powikłania po zapaleniu jajników i jajowodów (ang. pelvic inflammatory disease – PID)? Nieleczone zapalenie przydatków lub niestosowanie się w 100% do zaleceń lekarza może prowadzić do przykrych konsekwencji zdrowotnych, takich jak:

• ciąża pozamaciczna (ektopowa),
• niepłodność (niedrożność jajowodów, jedyną szansą na ciąże jest metoda in vitro),
• zrosty w miednicy,
• ropień jajnika,
• ropniak jajowodu,
• wodniak jajowodu,
• zapalenie otrzewnej miednicy.

Inne możliwe powikłania zapalenia narządów miednicy mniejszej, jakie obserwuje się u pacjentek, to zrosty, przetoki, niedrożność jelit oraz ropień zagłębienia odbytniczo-macicznego.

Podsumowując, zapalenie przydatków to schorzenie, które lekceważone może doprowadzić do znacznego pogorszenia stanu zdrowia, a nawet zagrażać życiu kobiety, dlatego w razie wystąpienia powyższych objawów, należy niezwłocznie udać się do gabinetu ginekologicznego. 

Przeczytaj: Czy biała wydzielina z pochwy to oznaka choroby?