Grzybica pochwy po antybiotyku – przyczyny, leczenie, jak zapobiegać nawrotom?

Grzybica pochwy po antybiotyku to bardzo częste powikłanie, z którym mają do czynienia kobiety w trakcie lub po kuracji antybiotykami. Antybiotyki znalazły zastosowanie w leczeniu wielu chorób wywoływanych przez bakterie. Niestety, zabijając drobnoustroje chorobotwórcze, niszczą także „dobre bakterie”, prowadząc do zaburzeń mikroflory układu pokarmowego czy środowiska pochwy. Pożyteczna flora bakteryjna jest barierą ochronną organizmu, dlatego w momencie zachwiania jej równowagi dochodzi do namnażania się szkodliwych mikroorganizmów, np. grzybów Candida albicans, które są odpowiedzialne za grzybicę pochwy. Grzybica pochwy po antybiotyku objawia się najczęściej uporczywym świądem okolic intymnych, a także pojawieniem się charakterystycznych, serowatych upławów. Leczenie grzybicy pochwy wymaga najczęściej podania preparatów przeciwgrzybiczych stosowanych miejscowo. Duże znaczenie podczas kuracji ma przestrzeganie odpowiedniej diety, wprowadzenie do niej np. jogurtów naturalnych czy produktów kiszonych.

Czym jest grzybica pochwy po antybiotyku?

Infekcje o podłożu bakteryjnym zdarzają się niemal każdemu. Skuteczną metodą leczenia zakażeń bakteryjnych najczęściej jest podanie antybiotyków. Pozwalają one wyeliminować bakterie chorobotwórcze, umożliwiając organizmowi powrót do zdrowia. Niestety, przyjmując antybiotyki, pacjent musi liczyć się z wystąpieniem skutków ubocznych, jakim jest grzybica. Dlaczego tak się dzieje? Antybiotyki zabijają nie tylko bakterie wywołujące chorobę, lecz także niszczą pożyteczne bakterie, które pełnią w organizmie bardzo ważne funkcje: chronią przed niektórymi zakażeniami, syntezują witaminy, zapewniają równowagę środowiska wewnętrznego. Działanie antybiotyków sprawia, że owa równowaga zostaje zachwiana, a pożyteczne bakterie zmniejszają liczebność. W takiej sytuacji niegroźne i nieliczne bytujące naturalnie w organizmie kolonie grzybów Candida zaczynają przyrastać w szybkim tempie, wywołując dolegliwości ze strony układu pokarmowego lub dróg rodnych. Fizjologicznie występujące pałeczki kwasu mlekowego, Lactobacillus, zapobiegają wnikaniu drobnoustrojów chorobotwórczych i rozwojowi infekcji intymnych. Jednak zachwianie biocenozy pochwy i zmniejszenie ilości pałeczek kwasu mlekowego powoduje niekontrolowany rozwój grzybów. Nie oznacza to że po każdej kuracji antybiotykami będziemy mieli do czynienia z grzybicą. Pod uwagę należy wziąć czynniki sprzyjające rozwojowi grzybicy pochwy po antybiotyku:

• ogólne zaburzenia odporności,
• współwystępujące choroby, jak np. cukrzyca,
• niedobory witaminowe,
• zaburzenia hormonalne,
• okres ciąży,
• stosowanie antykoncepcji,
• długotrwała kuracja antybiotykami,
• dieta bogata w węglowodany.

Czym objawia się grzybica pochwy po antybiotyku?

Grzybica pochwy po antybiotyku pojawia się dość często, jest też dość uciążliwą infekcją, wymagającą odpowiedniego leczenia. Antybiotyki zmieniają pH pochwy, niszczą pałeczki kwasu mlekowego, tworząc środowisko idealne do namnażania się grzybów. Drożdżyca pochwy daje bardzo charakterystyczne objawy, z których najpowszechniejszym jest bardzo dokuczliwy i intensywny świąd pochwy. Innym, bardzo specyficznym objawem, potwierdzającym występowanie kandydozy, są upławy, czyli specyficzna wydzielina z dróg rodnych. Ma ona serowatą konsystencję i jest pozbawiona zapachu. Inne objawy mogące świadczyć o grzybicy pochwy po antybiotyku to:

• pieczenie i obrzęk sromu,
• ból pochwy,
• pieczenie podczas oddawania moczu,
• pieczenie podczas stosunku,
• miejscowe podrażnienie.

Aby potwierdzić infekcję grzybiczą należy udać się do ginekologa. Zazwyczaj wystarczy standardowe badanie ginekologiczne i ocena wydzieliny z pochwy. Czasem lekarz zleca dodatkowe badania, jak wymaz z pochwy i wykonanie posiewu. Wyhodowanie grzybów bez występujących objawów nie jest wskazaniem do badania, ponieważ bytują one naturalnie w pochwie u niemal co piątej kobiety. Również ocena pH pochwy nie jest badaniem potwierdzającym czy wykluczającym infekcję grzybiczą, ponieważ bardzo często pH pozostaje w granicach normy. Badanie mikroskopowe rozmazu wydzieliny z pochwy powinno przynieść odpowiedź na pytanie, czy mamy do czynienia z infekcją grzybiczą. W obrazie widoczne są fragmenty grzybni, nibystrzępki lub drożdżaki. Ponieważ dolegliwość lubi nawracać, zaleca się wykonanie badania wrażliwości grzybów (mykogram) w celu dobrania jak najskuteczniejszego leczenia.

Czytaj również: Biocenoza pochwy – cena, przygotowanie do badania, interpretacja wyników

Jak leczyć grzybicę pochwy po antybiotyku?

W przypadku stwierdzenia grzybicy pochwy po antybiotyku zaleca się stosowanie leków dopochwowych, działających przeciwgrzybiczo. Należą do nich tabletki, globulki, maści i żele najczęściej na bazie nystatyny, a także klotrimazol lub leki z grupy azoli. Dodatkowo stosuje się zewnętrznie preparaty pod postacią maści i kremów. Kuracja trwa kilka lub nawet kilkanaście dni. W przypadku nasilonych objawów, częstych nawrotów stosuje się leczenie doustnymi preparatami przeciwgrzybiczymi. Jeśli objawy są minimalne, a na wizytę u ginekologa trzeba czekać, można zastosować preparaty na grzybicę pochwy dostępne bez recepty. Są to różnego rodzaju globulki dopochwowe, maści, kremy i płyny do irygacji. To środki działające doraźnie, łagodzące objawy, jak świąd i pieczenie, które warto podać już na początku infekcji. Bez recepty dostępne są również preparaty homeopatyczne oraz płukanki ziołowe, które można zastosować zanim lekarz wdroży odpowiednią kuracją. Nieprzyjemne dolegliwości związane z grzybicą pochwy po antybiotyku można łagodzić, stosując preparaty zawierające chlorowodorek benzydaminy. Preparaty te mogą  być stosowane podczas właściwego leczenia, np. przed założeniem globulki czy użyciem maści leczniczej.

Przeczytaj także: Wymaz z pochwy – w jakich okolicznościach powinno się go wykonać?

Jak zapobiegać nawrotom grzybicy pochwy po antybiotyku?

Grzybica pochwy po antybiotyku jest infekcją, która lubi nawracać. Dość istotne znaczenie ma odpowiednia dieta, z której należy wyeliminować nadmiar węglowodanów, wprowadzić zaś produkty kiszone czy też fermentowane mleko. Warto zadbać o ogólną odporność organizmu i wzmacniać ją regularnie. Niebagatelne znaczenie ma również dbałość o higienę intymną. Co ważne, zachorowanie na grzybicę pochwy wymaga leczenia obojga partnerów. Warto również pamiętać, że infekcja przenosi się niezwykle łatwo drogą płciową, dlatego podczas kuracji należy powstrzymać się od współżycia.

Zobacz również: Nawracająca grzybica pochwy

---

• Prof.dr hab. Jan Kotarski, prof. dr hab. Krzysztof Drews, prof. dr hab. Romuald Maleszka, prof. dr hab. Tomasz Rechberger, dr n. farm. Jarosław Woroń, dr n. farm. Jacek Tomaszewski, Stanowisko zespołu ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w sprawie leczenia ostrego i nawrotowego grzybiczego zapalenia pochwy i sromu – stan wiedzy na 2008 rok, „Ginekologia Polska nr 9/2008” [dostęp: 15 kwietnia 2019], <https://journals.viamedica.pl/ginekologia_polska/article/download/46698/33485>